Uitgever HOT Games brengt elk jaar wel een interessante titel uit. De afgelopen jaren waren dat Carnegie, Orichalcum en Renature. In 2023 was het de beurt aan De Betoverde Torens. Bedacht door designers-duo Michael Kiesling en Wolfgang Kramer.
In dit blog laat ik je VEEL foto’s zien, geef ik de speluitleg én deel ik mijn De Betoverde Torens review!
Voordat je begint met lezen: Speelgoed van het Jaar gaf mij het bordspel De Betoverde Torens zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.
Zoals je in een kasteel meerdere torens vindt, zo vind je in dit blog meerdere onderwerpen:
1 – Algemene Informatie
- Naam: De Betoverde Torens
- EAN: 8717072044215
- Soort spel: Bordspel
- Aantal Spelers: 2-6 Personen
- Speelduur: 40 Minuten
- Vanaf Leeftijd: 8 Jaar
- Uitgever: HOT Games
- Spelauteur: Michael Kiesling & Wolfgang Kramer
- Illustrator: Michael Menzel
- Te koop bij: bol.com – Spellenrijk.nl – Spellenwinkel.nl – Amazon.nl – Spelhuis.be
2 – Unboxing
Deze unboxing bestaat uit 2 delen. Eerst geef ik een lijst van het speelmateriaal dat er in de doos zit. Daarna laat ik foto’s zien van het speelmateriaal.
Wat zit er in de doos?
Je krijgt het volgende speelmateriaal bij De Betoverde Torens:
- 1 Speelbord (bestaande uit 4 landschapsdelen)
- 1 Raventoren
- 9 Betoverde torens
- 8 Toverspreuken
- 90 Verplaatsingskaarten
- 30 Tovenaars (6 van elke kleur)
- 36 Toverdrankflessen (6 van elke kleur)
- 1 Startspelerfiche
- 1 Dobbelsteen
- 1 De Betoverde Torens spelregels
Laten we maar eens naar wat foto’s kijken.
Hieronder zie je de voorkant van de doos:
Dit is de achterkant:
En dit is de binnenkant:
Je vindt de Betoverde Torens spelregels terug in een boekje van 8 bladzijden (inclusief onbeschreven voor- en achterkant):
Het speelbord bestaat uit 4 losse delen:
Zet je die in elkaar? Dan krijg je dit:
Op het speelbord wordt de Raventoren gezet:
Alsook de andere kartonnen torens (5 met ravenschild, 4 zonder). Je moet alle torens trouwens zelf nog in elkaar zetten!
Voor elke speler zijn er 5 tovenaars. Je kunt kiezen uit de kleuren blauw, rood, groen, geel, oranje en paars:
Ook krijgt elke speler 6 toverdrankflesjes in diens gekozen kleur. Aan de ene kant zijn de flesjes leeg en aan de andere kant gevuld:
Tovenaars en torens gaan rond het speelbord bewegen door middel van verplaatsingskaarten:
Op sommige verplaatsingskaarten staat geen getal, maar een dobbelsteen. In dat geval bepaalt deze kleine jongen bepaalt hoeveel stapjes je een tovenaar of toren vooruit mag zetten:
Je speelt standaard met 2 toverspreuken en kunt naar behoeften meer spreuken toevoegen:
Tot slot is er een startspelerfiche, het zogenaamde Ravenschild:
3 – De Betoverde Torens: Speluitleg
Heb je een vraag over de spelregels van De Betoverde Torens? Stel ‘m dan gerust in een reactie onder dit blog. Ik beantwoord je vraag zo snel mogelijk!
Hieronder lees je eerst mijn korte De Betoverde Torens speluitleg. Daarna vind je ook nog een uitgebreide uitleg.
Hoe speel je De Betoverde Torens?
In De Betoverde Torens mag je elke beurt 2 bewegingsacties uitvoeren. Voor elke actie speel je één van je drie handkaarten. Hierop staat hoeveel plaatsen je een van jouw tovenaars OF een toren – met de klok mee – mag verplaatsen. Daarbij kun je torens over tovenaars heen plaatsen. Doe je dit? Dan mag je een toverdrankfles vullen. Deze mag je tijdens je beurt inzetten om een toverspreuk te gebruiken. De speler die als eerste al zijn of haar tovenaars in de zwarte Raventoren heeft wint het spel.
Hieronder vind je mijn uitgebreidere handleiding of gebruiksaanwijzing van De Betoverde Torens. Die deel ik op in de volgende onderdelen:
- Voorbereiding
- Spelverloop
- Einde van het spel
- Varianten
3.1 – Voorbereiding
Vorm het speelbord met de 4 landschapsdelen, zet de Raventoren op het startveld en plaats de 9 andere torens (eerst met een ravenschild, dan zonder, weer een ravenschild, enzovoorts) daarnaast. Leg de dobbelsteen, een trekstapel van verplaatsingskaarten en de toverspreuken ‘Verplaats een Tovenaar’ en ‘Verplaats een Toren’ open in het parcours. Geef de startspeler het startspelerfiche.
Elke speler kiest een kleur en neemt, afhankelijk van het aantal spelers, een X aantal tovenaars en (lege) toverdrankflesjes. Vervolgens plaatst iedereen om de beurt één tovenaar op de torens, te beginnen bij de eerste. Is een toren vol? Dan ga je naar de volgende. Net zolang tot iedereen zijn of haar tovenaars heeft geplaatst. Er is plaats voor 3, 2 of 1 tovenaar(s) op respectievelijk de torens 1-3, 4-6 en 7-9.
Geef elke speler 3 verplaatsingskaarten en je bent klaar om te beginnen!
3.2 – Spelverloop
In De Betoverde Torens zijn spelers na elkaar aan de beurt. De startspeler begint.
In je beurt voer je 2 acties uit:
- Eerste verplaatsingskaart spelen
- Tweede verplaatsingskaart spelen
Je speelt één van de drie verplaatsingskaarten uit je hand en legt deze op de aflegstapel. Met deze kaarten kun je jouw tovenaars of torens verplaatsen.
Speel je een kaart, maar kun je daar niet mee verplaatsen? Dan gebeurt er verder niets. Als je geen enkele verplaatsingskaart kunt of wilt spelen, dan leg je je drie kaarten af, trek je drie nieuwe kaarten én mag je een toren naar keuze 1 stap verplaatsen. Daarna eindigt je beurt.
Je hebt 3 soorten verplaatsingskaarten:
- Verplaatsingskaarten voor tovenaars
- Verplaatsingskaarten voor betoverde torens
- Verplaatsingskaarten voor tovenaars of betoverde torens
1 – Verplaatsingskaarten voor tovenaars
Hiermee mag je één van je eigen tovenaars verplaatsen.
Staat er een getal op de kaart? Dan dicteert dit hoeveel stappen de tovenaar moet lopen (niet meer, niet minder). Staat er 1 dobbelsteen op? Gooi dan de dobbelsteen. Het resultaat dicteert het aantal stappen. Staan er 2 of 3 dobbelstenen op? Dan mag je – indien een worp niet bevalt – respectievelijk 1 of 2 extra gooien. Je kunt alleen het laatste resultaat dat je hebt gedobbeld accepteren.
De verplaatsing mag eindigen op een veld of op een toren. Op elk veld en toren mogen maximaal 6 tovenaars staan. Zou een tovenaar op een vol veld of toren eindigen? Dan gaat de verplaatsing niet door.
Eindigt je verplaatsing op de Raventoren? Dan stop je de tovenaar erin en eindigt je beurt direct (ook als dit pas je eerste actie was). Daarna verplaats je de Raventoren naar het eerste vrije (=lege) veld of vrije toren met een Ravenschild. Is die er niet? Dan blijft de Raventoren staan.
2 – Verplaatsingskaarten voor betoverde torens
Hiermee mag je elke willekeurige toren (behalve de Raventoren) verplaatsen.
Staat er een getal op de kaart? Dan dicteert dit hoeveel stappen de toren moet bewegen (niet meer, niet minder). Staat er 1 dobbelsteen op? Gooi dan de dobbelsteen. Het resultaat dicteert het aantal stappen. Staan er 2 of 3 dobbelstenen op? Dan mag je – indien een worp niet bevalt – respectievelijk 1 of 2 extra gooien. Je kunt alleen het laatste resultaat dat je hebt gedobbeld accepteren.
De verplaatsing mag eindigen op een veld óf op een andere toren. Er zou dus een enorme stapel van 9 torens kunnen ontstaan. Als je een toren verplaatst mag je kiezen of je de bovenste of een van de torens daaronder verplaatst. In dat laatste geval moet je ook alle torens daarbovenop mee verplaatsen.
Zet je een toren over 1 of meer tovenaars? Dan zijn deze opgesloten. Ook mag je nu één van je toverdrankflesjes vullen (= omdraaien). Gedurende het hele spel kun je maximaal 6 toverdrankflesjes vullen. Je mag eenmaal per beurt toverdrankflesjes inzetten om een toverspreuk uit te voeren.
NB: Toverspreuken blijven altijd liggen en zijn voor iedereen beschikbaar.
Tovenaars die in of op een toren staan worden bij het verplaatsen van torens mee verplaatst, maar komen pas vrij als de toren (of stapel torens) boven ze wordt verplaatst.
Je mag geen toren op de Raventoren zetten, maar je mag met een toren wel de Raventoren passeren.
3 – Verplaatsingskaarten voor tovenaars of betoverde torens
Hiermee mag je OF een tovenaar OF een toren verplaatsen.
Bij een getal zeg je eerst hardop welke je wil verplaatsen. Bij een dobbelsteen mag je eerst dobbelen alvorens je kiest.
3.3 – Einde van het spel
Zodra een speler alle toverdrankflesjes heeft gevuld én zijn of haar laatste tovenaar in de Raventoren heeft gestopt, wordt de ronde afgemaakt. Iedereen komt even vaak aan de beurt. Daarna eindigt het spel.
Is er een speler die aan bovenstaande voorwaarden voldoet? Dan wint hij of zij.
Zijn er meer spelers die aan de overwinningsvoorwaarden voldoen? Dan wint van hen de speler met de meeste toverdrankflesjes nog in zijn of haar bezit.
3.4 – Varianten
Er zijn 3 varianten op De Betoverde Torens spelregels:
- Solo-variant (regels staan niet in de Nederlandse spelregels!)
- Team-variant
- Meestertovenaars-variant
De Betoverde Torens Solo
Met de solovariant neem je 12 tovenaars (kleur doet er niet toe) en die plaats je conform startopstelling op de torens. Toverdrankflesjes doen niet mee. Elke beurt speel je één verplaatsingskaart en na de beweging vul je je hand weer aan. Dit doe je net zolang totdat al je toverdrankflesjes zijn gevuld en de laatste tovenaar in de Raventoren belandt. Daarna tel je het aantal kaarten in de aflegstapel. Des te minder je er nodig had, des te beter!
Je kunt De Betoverde Torens ook solo spelen met de toverdrankflesjes. Je neemt dan naast 12 tovenaars 6 toverdrankflesjes. Deze moeten zijn omgedraaid voordat je de laatste tovenaar in de Raventoren stopt. Daarnaast kies je willekeurig 3 toverspreuken. Na het spelen van een verplaatsingskaart mag je toverdrankflesjes inzetten om een spreuk te gebruiken.
De Betoverde Torens in Teams
Je speelt met 2 of 3 teams bij respectievelijk 4 of 6 spelers. De actieve speler mag één keer per beurt vragen of zijn of haar teamgenoot een goede kaart heeft. Zo ja? Dan wordt er gedekt een kaart gegeven. Daarna moet de actieve speler een kaart (mag ook de zojuist ontvangen kaart zijn) teruggeven. Je mag verder niks zeggen over de kaarten.
Beide spelers van een team krijgen hun eigen tovenaars en flesjes. Zodra al jouw flesjes zijn gevuld of al jou tovenaars in de Raventoren zitten mag je verder gaan met de flesjes en tovenaars van je teamgenoot. Zodra een team alle flessen heeft gevuld en alle tovenaars in de Raventoren zitten wordt de laatste ronde afgemaakt.
De Betoverde Torens Meestertovenaars
Schud alle toverspreuken en kies samen hoeveel je er opendraait. Je mag nu 1 toverspreuk per actie (meermaals – zolang je maar toverdrankflesjes betaalt) activeren. Eerst zegt de actieve speler of hij of zij een toverspreuk wil activeren. Is dat niet het geval? Dan wordt er met de klok mee gevraagd of iemand dit wil. Zo kun je dus in andermans beurt een toverspreuk activeren. Je mag deze toverspreuk voor- of na de actie van de actieve speler doen.
Een toverspreuk kan nooit een actie ongedaan maken die al is uitgevoerd!
Je hebt de volgende toverspreuken:
- Verplaats een Tovenaar 1 stap naar voren (kost 2 flesjes)
- Verplaats een Toren 2 stappen naar voren (kost 1 flesje)
- Wissel het bovenste deel van 2 Torens met elkaar om (kost 2 flesjes)
- Verplaats een Tovenaar 1 stap naar achteren (kost 2 flesjes)
- Verplaats een Toren 2 stappen naar achteren (kost 1 flesje)
- Verplaats de Raventoren in een richting naar keuze naar het eerste vrije veld (kost 2 flesjes)
- Meeliften: Laat 1 Tovenaar meeliften met de Tovenaarsverplaatsing van de actieve speler (kost 2 flesjes)
- Bevrijd een Tovenaar: kies een toren en til ‘m op. Zit er een tovenaar van jou onder? Dan zet je die nu bovenop de toren (of zelfs in de Raventoren als die bovenop de toren staat). Zit er geen tovenaar van jou onder? Dan heb je pech.
4 – De Betoverde Torens: Review
Om mijn mening zo goed mogelijk te geven, deel ik deze De Betoverde Torens recensie op in de volgende onderdelen:
- Thema & Vormgeving
- Spelregels & Toegankelijkheid
- Strategie of Geluk?
- Spelmechanisme
- Interactie
- Herspeelbaarheid
Thema & Vormgeving
In De Betoverde Torens vorm je met jouw tovenaars een klas die in het eindexamenjaar zit. Elke klas moet magische vaardigheden gebruiken om tovenaars en torens te verplaatsen. Het doel? Zorgen dat al jouw leerlingen als eerste de Raventoren bereiken. Alleen dan zul je afstuderen als Meestertovenaar.
Oef, wat een vergezocht thema haha.
Thema’s kunnen smoel geven aan het spel en tot de verbeelding spreken zodat het logischer wordt wat je doet. Fair enough, het thema geeft De Betoverde Torens zeker een spraakmakende look&feel. Helaas slaagt het er bij ons niet in om het spelverloop logisch aan te laten voelen.
Nou scheelt het dat de spelregels relatief eenvoudig zijn en het ontbreken van een thematische ondersteuning geen probleem zijn. Je begrijpt ook zonder thema wel wat je moet doen.
Genoeg daarover.
Want het spel ziet er leuk uit én heeft zeker een praktische kant. Qua looks doel ik natuurlijk op de torens. Oké oké, het in elkaar zitten moet je even de tijd voor nemen. Maar als je ze eenmaal hebt kleden ze het bord leuk aan.
Bij het bord zit trouwens de praktische kant. Je hebt namelijk helemaal niet veel ruimte nodig. Het speelbord is een cirkel waar tovenaars en torens rond gaan. Daarbinnen kun je de een deel van het speelmateriaal leggen: de trekstapel, aflegstapel en toverspreuken. Zo liggen ze altijd centraal van alle spelers.
De iconografie is prima. De dobbelsteensymbolen op de verplaatsingskaarten hadden misschien iets groter gemogen en de kleuren (nu bruin versus donkergroen) meer contrasterend. Dit zouden echter alleen puntjes op de i zijn geweest.
Het is onderaan de streep gewoon een leuke, nette en goede productie.
Oja, nog een leuk detail. De originele versie heeft niet 6 tovenaars-meeples in elke kleur. De Nederlandstalige versie van HOT Games wel. Toch fijn als je, ongeacht het spelersaantal, je eigen spelerskleur wil kiezen!
Spelregels & Toegankelijkheid
Ik vind de spelregels van De Betoverde Torens netjes. De structuur is logisch, illustraties zijn duidelijk en tussenkoppen houden de tekst goed scanbaar. Ik begrijp alleen niet helemaal waarom de solo- en coöperatieve variant eruit zijn gehaald. Deze staan namelijk wel in de Engelstalige spelregels.
De Betoverde Torens is relatief eenvoudig. Je kunt het niveau (en dus niet de gameplay) vergelijken met titels als:
- Qwirkle
- Boonanza
- Berenpark
- Port Royal
- Patchwork
- Flamme Rouge
De eenvoud zit in het overzichtelijke spelverloop en behapbare acties die je hebt. Je kunt kiezen uit 3 kaarten om te spelen en op elke kaart staat 1 of 2 opties. Easy peasy.
Toegegeven, het is wel fijn als je een goed geheugen hebt. Je moet immers onthouden waar tovenaars (die van jezelf en andere spelers soms ook) zitten opgesloten. Mijn ervaring is dat kinderen hier nog weleens de higher ground hebben in vergelijking met volwassenen ;).
Met name de toevoeging van extra toverspreuken maken het iets uitdagender. Maar deze kun je mooi toevoegen als je bekend met het basisspel. Goed, ben je een tactische veelspeler? Dan kun je ze er direct aan toevoegen.
Ik zie De Betoverde Torens dus voornamelijk als familiespel, maar het past ook prima in een iets uitdagender segment.
Strategie of Geluk?
De Betoverde Torens is een spel met een melange van geluk en tactiek.
Het grootste onderdeel waar de geluksfactor een rol speelt is bij het trekken van kaarten. Heb je een verplaatsingskaart met een specifiek getal nodig voor het verplaatsen van een tovenaar of toren, maar trek je ‘m niet? Dan is dat pech. Net zo goed dat je het geluk kunt hebben dat je ‘m wél trekt.
Daarnaast ben je misschien wat afhankelijk van de acties die je tegenstanders uitvoeren. Bezetten zij al jouw tovenaars? Tja, dan kun je niet anders dan nu een toren optillen om een tovenaar te bevrijden.
Een belangrijke tactiek wordt ook in de handleiding uitgelegd: zorg dat je vroeg in het spel toverdrankflesjes kunt omdraaien. Immers, dan kun je sneller toverspreuken gebruiken én naarmate het spel vordert (en er meer tovenaars in de Raventoren verdwijnen) wordt het lastiger om andere tovenaars op te sluiten.
Reken ook wat vooruit. Als de kans groot is dat iemand zijn of haar tovenaar in de Raventoren kan doen, waar verplaatst deze toren zich daarna naartoe dan? Misschien zweeft de toren wel over een tovenaar van jou om zich vervolgens 2 plekjes verder te plaatsen op het eerste, vrije ravenschild. Daar kun je met het bewaren van kaarten ook rekening mee houden.
Zeker als je de Meestertovenaars-variant gaat spelen en je toegang krijgt tot meer toverspreuken, wordt het tactischer. Simpelweg omdat je meer opties krijgt. Ook buiten je eigen beurt om.
Spelmechanisme
De Betoverde Torens bevat 2 noemenswaardige spelmechanismen.
De eerste is Hand Management. Het moment en de volgorde waarin je kaarten speelt doet er toe. Het bepaalt hoe jij het meeste uit je beurten kunt halen. En dat is bij De Betoverde Torens net zo. Je kunt altijd kiezen uit 3 kaarten en vaak kun je per kaart ook nog eens kiezen uit 2 opties. Het loont soms ook om juist specifieke kaarten te bewaren voor de volgende, of een latere beurt.
Je kent dit misschien wel uit spellen als Pandemic, Terraforming Mars, Dominion, Ticket to Ride Europe en Love Letter.
Het tweede mechanisme is Memory. Dit betekent niets meer dan dat je iets moet onthouden tijdens het spel. Bij De Betoverde Torens raken tovenaars opgesloten onder torens. En dan kunnen die torens met tovenaars zich ook nog eens verplaatsen. Als je jouw tovenaars wil bevrijden zul je dus moeten onthouden waar ze zitten.
Het mechanisme memory wordt bijvoorbeeld ook gebruikt in Hanabi, El Grande, Brieven van Whitechapel, Paleo, Mamma Mia en Beverbende.
Interactie
Er zit veel interactie in De Betoverde Torens. Zowel passief als agressief.
Kijk, niemand ontkomt eraan om tovenaars op te sluiten. Soms die van jezelf, maar meestal die van andere spelers. Je moet nu eenmaal toverdrankflesjes omdraaien wil je kunnen winnen (en daarvoor moet je tovenaars opsluiten).
Puur kijkend naar bovenstaande speel je misschien wel agressief, maar het voelt niet altijd zo. Immers, iedereen doet dit en daarbij wordt iedereen genaaid. Voor mij voelt dit toch wat passiever. Helemaal als je bedenkt veel tovenaars kunnen meeliften als een toren wordt verplaatst. Daar profiteren vaak meer dan 1 speler van.
Pas later in het spel zullen er situaties ontstaan waar je gemener kunt spelen. Bijvoorbeeld als een speler vlak voor de Raventoren staat en je een toren over die tovenaar plaatst. Of nog leuker. Stel dat die tovenaar op een toren staat? Dan kun je ook die toren OVER de Raventoren heen tillen.
De meeste interactie voelt dus niet gemeen. Maar gemene momenten zijn er wel degelijk!
Herspeelbaarheid
De Betoverde Torens bevat genoeg elementen die voor een prima herspeelbaarheid zorgen.
Zo heb je variatie in spelsoorten. Denk daarbij aan een solo-, team-, competitieve- en meestertovenaars-variant. Voor in je eentje of samen en van makkelijk naar moeilijk.
Daarnaast kun je bij de meestertovenaarsvariant ook variëren in toverspreuken. Hoewel je alle spreuken kunt laten meedoen, kun je er ook voor minder kiezen. En in dat geval kun je elk potje weer andere combinaties van spreuken op tafel leggen.
Tja, en dan is het ook nog eens zo dat wat er precies op het bord gebeurt, nooit exact hetzelfde is.
Mijn De Betoverde Torens review in het kort?
Ik vind De Betoverde Torens een zeer geslaagd familiespel. Hoewel ik het thema wat vergezocht vind heeft het een leuke, opvallende table-presence. Daarnaast zijn de regels eenvoudig, acties behapbaar en beurten relatief kort. Toegegeven, je zult elkaar best veel moeten plagen. Vooral door elkaars tovenaars op te sluiten. En als torens – met opgesloten tovenaars erin – dan ook nog eens gaan stapelen en rond het bord gaan verplaatsen, is het absoluut een pré als je een goed geheugen hebt. Bij het trekken van kaartjes speelt geluk weliswaar een rol, maar je kunt genoeg slimme, tactische keuzes maken. En dat neemt alleen maar toe als je met de bijgevoegde module speelt voor gevorderde tovenaa… eh, spelers ;).
5 – De Betoverde Torens: Waar te koop?
Je kunt het bordspel De Betoverde Torens online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Amazon.nl en Spelhuis.be.
Nu ben jij aan de beurt!
In dit blog heb ik je verteld over het bordspel De Betoverde Torens. Het werd bedacht door Michael Kiesling & Wolfgang Kramer en internationaal uitgebracht door ABACUSSPIELE. HOT Games verzorgt de uitgave in het Nederlands.
Ik liet je foto’s zien van al het speelmateriaal, gaf je de speluitleg én deelde mijn De Betoverde Torens review met je.
Als je nog vragen hebt over dit bordspel, stel ze dan gerust in een reactie. Wil je graag je eigen review delen? Dan hoor ik je mening graag ook in een reactie, zodat andere lezers er nog wat aan hebben :)!
