Clever is een van de populairdere roll & writes van de afgelopen jaren. Na Dobbel Zo Clever en Clever tot de 3e Macht is het tijd voor een vierde deel: Clever 4 Ever. Zal dit er eentje voor altijd zijn?
In dit blog vind je VEEL foto’s, de speluitleg én mijn Clever 4 Ever review!
Voordat je begint met lezen: 999 Games gaf mij het dobbelspel Clever 4 Ever zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.
Zoals je in Clever 4Ever meerdere categorieën vindt om in te schrijven, zo vind je in dit blog meerdere onderwerpen:
1 – Algemene Informatie
- Soort spel: Dobbelspel
- Aantal Spelers: 1-4 Personen
- Speelduur: 30-45 Minuten
- Vanaf Leeftijd: 8 Jaar
- Uitgever: 999 Games
- Spelauteur: Wolfgang Warsch
- Illustrator: Leon Schiffer
- Te koop bij: bol.com – Spellenrijk.nl – 999Games.nl – Spelhuis.be
2 – Unboxing
Deze unboxing bestaat uit 2 delen. Eerst geef ik een lijst van het speelmateriaal dat er in de doos zit. Daarna laat ik foto’s zien van het speelmateriaal.
Wat zit er in de doos?
Je krijgt het volgende speelmateriaal bij Clever 4 Ever:
- Scoreblok met 100 formulieren
- 6 Dobbelstenen
- 1 Clever 4 Ever spelregels
NB: Er zitten geen viltstiften of potloden in deze editie!
Laten we maar eens naar wat foto’s kijken.
Hieronder zie je de voorkant van de doos:
Dit is de achterkant:
De binnenkant heeft het bekende dienblad of schaaltje:
Je vindt de Clever 4 Ever spelregels terug in een boekje van 12 bladzijden:
Handig trouwens voor als je Clever al kent. Dan hoef je alleen de pagina’s door te nemen waar een grijze rand bij zit:
Je krijgt een scoreblok met 100 vellen. Op de ene kant staat het speelveld. Op de andere kant kun je de scores invullen:
Tot slot zijn er natuurlijk 6 dobbelstenen:
3 – Clever 4 Ever: Speluitleg
Heb je een vraag over de spelregels van Clever 4 Ever? Stel ‘m dan gerust in een reactie onder dit blog. Ik beantwoord je vraag zo snel mogelijk!
Hieronder lees je eerst mijn korte Clever 4 Ever speluitleg. Daarna vind je ook nog een uitgebreide uitleg.
Hoe speel je Clever 4 Ever?
Het 4e deel van Clever werkt grotendeels zoals zijn drie voorgangers. De actieve speler dobbelt drie keer en kiest maximaal 3 dobbelstenen. Daarna mogen de passieve spelers ook nog een dobbelsteen kiezen.
Zodra je een dobbelsteen kiest, moet je een kruisje of cijfer zetten op je scoreformulier in het vak van dezelfde kleur als de dobbelsteen. Veel vakjes geven specifieke bonussen, waardoor leuke kettingreacties kunnen ontstaan.
De speler die na een bepaald aantal rondes de meeste punten heeft, wint Clever 4 Ever!
Hoe elk gekleurde vak werkt, vind je terug in mijn uitgebreidere uitleg hieronder.
Hieronder vind je mijn uitgebreidere speluitleg van Clever 4 Ever. Die deel ik op in de volgende onderdelen:
- Voorbereiding
- Spelverloop
- Einde van het Spel
- Clever 4 Ever solo
3.1 – Voorbereiding
Geef elke speler een scoreformulier en een potlood, stift of pen van jezelf. Er zitten bij deze versie geen stiften inbegrepen. Zet de doos zonder deksel midden op tafel zodat het dienblad zichtbaar is. Leg de dobbelstenen er naast.
Als het goed is heb je zoiets als hieronder liggen en ben je klaar om te beginnen:
3.2 – Spelverloop
Om het spelverloop van Clever 4 Ever goed uit te leggen, bespreek ik onderstaande onderdelen:
- Hoe ziet een beurt er uit?
- Welke acties kun je doen?
- Wat betekenen de bonussymbolen?
3.2.1 – Hoe ziet een beurt er uit?
Aan het begin van elke ronde kruisen alle spelers tegelijk vak 1 van 6 op zijn of haar scoreformulier door en neemt bijbehorende bonus. Als ronde 2 begint kruis je vak 2 van 6 door, enzovoorts.
De speler die aan de beurt is, is de actieve speler en mag 3x dobbelen. De eerste keer gooit hij of zij met alle dobbelstenen, kiest er eentje van en voert daarmee een actie uit op zijn of haar scoreformulier.
Indien aanwezig, moet de actieve speler alle dobbelstenen met een lagere waarde dan de door hem gekozen dobbelsteen, op het dienblad leggen.
Daarna werpt de actieve speler de overgebleven dobbelstenen die op tafel liggen, kiest er weer eentje van en voert ook daar een actie mee uit. Wederom worden dobbelstenen met een lagere waarde op het dienblad gelegd.
Tot slot gooit de actieve speler een laatste keer met de overgebleven dobbelstenen, kiest er weer een van en voert nog één laatste actie uit. Daarna legt de actieve speler alle andere dobbelstenen, ongeacht de waarde, op het dienblad.
Nadat de actieve speler zijn laatste actie heeft uitgevoerd mogen alle andere spelers, de zogenaamde passieve spelers, één dobbelsteen van het dienblad kiezen en daar een actie mee doen.
Nadat de passieve spelers hebben gekozen, mogen alle spelers eventuele +1 bonussen gebruiken (daarover lees je zo meer). Zodra dat is gedaan, wordt de speler links van de huidige actieve speler de nieuwe actieve speler.
3.2.2 – Welke acties kun je doen?
Bekijk het scoreformulier hieronder nog eens:
Er zijn 5 gekleurde vakken waar je acties kunt doen. In elk vak mag je alleen de dobbelsteen gebruiken met dezelfde kleur. In het blauwe vak moet je zowel de blauwe als witte dobbelsteen combineren. Daarnaast mag je de witte dobbelsteen in alle andere vakken als joker gebruiken.
In het gele vak kun je een getal zetten met de gele (of witte) dobbelsteen. Je mag zelf kiezen in welke rij je schrijft, maar je moet in elke rij steeds het meest linkse, lege vakje kiezen.
Onder sommige vakjes staat een bonussymbool. Zodra je een getal in dat vakje zet, krijg je onderstaande bonus direct.
Aan het einde van het spel levert de 1e rij niets op, het totaal van de 2e rij zijn minpunten, het totaal van de 3e rij zijn pluspunten én je krijgt voor elke volle kolom de punten die eronder staan.
In het blauwe vak kun je een kruis zetten met de blauwe (of witte) dobbelsteen. Kies je de blauwe? Dan neem je ook de waarde van de witte dobbelsteen op dat moment (en andersom). De waarde van de blauwe dobbelsteen bepaalt de rij waar je een kruisje mag zetten. De waarde van de witte dobbelsteen bepaalt de kolom.
Zodra je 2 kruisjes in een rij (of de diagonale rij van linksboven naar rechtsonder) hebt, krijg je de bonus rechts van die rij. Je krijgt elke bonus eenmalig, dus meer dan 2 kruisjes leveren geen extra bonus op.
Aan het einde van het spel krijg je punten voor elke kolom (en diagonale rij van linksonder naar rechtsboven) waar je 2 kruisjes in hebt staan.
In het grijze vak moet je kruisjes zetten in subcategorieën met de grijze (of witte) dobbelsteen. Het aantal ogen op je grijze dobbelsteen bepaalt hoeveel kruisjes je mag zetten, maar je moet een subcategorie wel in één keer vullen. Je mag per dobbelsteen maar in 1 subcategorie kruisjes zetten, dus een overschot aan ogen gaat verloren. Je mag kruisjes zetten in rood gearceerde subcategorieën of subcategorieën die met ten minste 1 zijde grenzen aan een eerder gezet kruisje.
Zodra je bepaalde vakjes aankruist, krijg je de erop aangegeven bonus. Je kunt per volledig aangekruiste subcategorie (wit, lichtgrijs en donkergrijs) een vos verdienen.
Aan het einde van het spel krijg je punten voor elke kolom met 4 kruisjes.
In het groene vak kun je een getal invullen met de groene (of witte) dobbelsteen. Je moet dit vak zien als 2 rijen: de bovenste driehoekjes en onderste driehoekjes. Per rij werk van je van links naar rechts. Je kunt bij wijze van in de onderste rij al 5 getallen hebben ingevuld, en in de bovenste nog geen.
Je krijgt direct de aangegeven bonus als je in het onderste veld een getal invult.
Aan het einde van het spel krijg je punten voor elk vakje waar zowel de onderste als bovenste driehoek zijn gevuld. Het totaal van de 2 getallen is het aantal punten voor dat vakje. Vanaf het 4e vakje worden je punten verdubbelt. Vakjes waarin alleen het onderste driehoekje is gevuld levert geen punten op.
In het roze vak kun je een getal invullen met de roze (of witte) dobbelsteen. Je werkt van links naar rechts en mag geen vakjes overslaan. Het aantal ogen dat je invult bepaalt wat er gebeurt:
- Er gebeurt niks.
- Dit vakje levert 2 extra punten op.
- Zet direct (eenmalig) een 3 in het volgende vakje.
- Dit vakje levert 4 extra punten op.
- Je krijgt de aangegeven bonus.
- Dit vakje levert 3 extra punten op én je krijgt de aangegeven bonus.
Zoals je ziet krijg je dus een bonus als je een 5 of 6 invult in een vakje waar een bonussymbool onder staat.
Aan het einde van het spel krijg je de punten die boven het meest rechtse vakje staan die je hebt gevuld. Daarnaast krijg je 2, 4 of 3 extra punten voor respectievelijke elke ingevulde 2, 4 of 6.
3.2.3 – Wat betekenen de bonussymbolen?
Er zijn diverse bonussymbolen op je scoreblok te vinden. Hieronder vind je de uitleg van elk symbool:
- 3 Pijltjes: Je mag na een worp alle dobbelstenen die je niet op je scoreformulier of het dienblad hebt gelegd opnieuw gooien.
- +1: Je mag aan het einde van een beurt één van de zes dobbelstenen nogmaals gebruiken.
- Schaaltje: Met deze actie kun je ‘zilver oppoetsen’. Als je een dobbelsteen kiest van het schaaltje (als passieve speler óf als actieve speler met een +1) dan mag je per rondje het aantal ogen van die dobbelsteen met 1 verhogen of met 1 verlagen.
- ?: Je mag direct een vakje vullen met een kruis of getal naar keuze. De kleur van de bonus geeft aan in welk veld je dat mag doen. Is de kleur zwart? Dan mag je vrijuit kiezen.
- Vosje: Hier kom ik zo op terug bij de puntentelling.
De eerste 3 acties kun je opsparen op je scoreformulier:
Zodra je zo’n bonus krijgt, omcirkel je het meest linkse rondje. Je gebruikt de actie nu nog niet! Wanneer je deze acties mag gebruiken staat in m’n uitleg hierboven. Gebruik je zo’n actie? Zet dan een kruisje door het rondje. De actie is nu gebruikt.
Je mag deze acties zo vaak inzetten als je wil (behalve als ze op zijn). Per beurt kun je een +1 slechts 1x per dobbelsteen gebruiken.
3.3 – Einde van het Spel
Het spel eindigt na een vooraf gedefinieerd aantal rondes. Dan is het tijd voor de puntentelling. Achterop elk scoreformulier vind je onderstaande tabel:
Hier kun je per speler invullen hoeveel punten hij of zij per vak heeft verdiend.
De score van het vosje bereken je als volgt. Tel het aantal vosjes en vermenigvuldig dit met de laagst behaalde waarde van alle vakken.
De speler met de meeste punten wint het spel!
3.4 – Clever 4 Ever in je eentje
Je kunt Clever 4 Ever ook solo doen. Dit werkt hetzelfde als bij de andere delen.
Als je actieve speler bent, voer je jouw beurt uit zoals altijd.
Als je passieve speler bent, gooi je alle dobbelstenen. Leg vervolgens de dobbelstenen met de laagste waardes op het dienblad. Zijn er meer dobbelstenen met de laagste waarde? Kies dan de dobbelstenen die het dichtst bij het dienblad liggen.
Vervolgens kies je dus één van de drie dobbelstenen op het dienblad.
Als je Clever 4 Ever solo speelt, speel je in totaal 6 rondes. Je probeert simpelweg een topscore te halen.
4 – Clever 4 Ever: Review
Om mijn mening zo goed mogelijk te geven, deel ik deze Clever 4 Ever spel recensie op in de volgende onderdelen:
- Thema & Vormgeving
- Spelregels & Toegankelijkheid
- Strategie of Geluk?
- Spelmechanisme
- Interactie
- Herspeelbaarheid
Thema & Vormgeving
Clever 4 Ever heeft net als zijn voorgangers geen thema (Oké, Clever Junior is met de look&feel van een kinderfeestje een uitzondering). Maar is dat erg? Nee hoor. Een mooie vormgeving met duidelijke iconografie is belangrijker. En die vind ik sterk.
De nieuwe bonusactie met het zilveren dienblad is helder en direct een mooie herinnering aan het feit dat je deze actie alleen mag gebruiken bij dobbelstenen op het schaaltje.
Mijn enige ‘meh’ zit in de groene rij. In de spelregels staat mooi beschreven dat je het zo moet zien: de 2 driehoeken in elk vakje zijn onderdeel van een zogenaamde rij. Het linkerdriehoekje is onderdeel van de onderste rij. Het rechterdriehoekje is onderdeel van de bovenste rij.
Hoewel de regels het duidelijk uitleggen, voelt deze vormgeving niet vanzelfsprekend aan en dat vind ik jammer. Was 2 echte rijen geen optie geweest? Waarschijnlijk niet vanwege de ruimte. Het is geen spelbreker, maar wel iets wat me in negatieve zin opviel voor wat betreft vormgeving.
Spelregels & Toegankelijkheid
De Clever 4 Ever spelregels zijn weer helder opgezet. Precies in dezelfde stijl en met dezelfde volgorde als van de andere delen. Een aangename herkenning zullen we maar zeggen.
En ken je Clever al? Dan kun je een groot deel van de spelregels overslaan. Wat je precies kunt overslaan wordt aangegeven met een lichtgrijze rand aan de linkerzijde van elke pagina.
Ik heb de eerste Clever altijd wel toegankelijk gevonden. Dobbel zo Clever en Clever tot de 3e Macht voegden een bepaalde moeilijkheid toe, waardoor deze delen minder toegankelijk werden. De verschillende categorieën waren bij 2 en 3 iets lastiger uit te leggen.
Clever 4 Ever voelt wat dat betreft weer hetzelfde als de eerste. Terug naar de eenvoud. Misschien vind ik deze zelfs nog toegankelijker dan het eerste deel!
Strategie of Geluk?
Elk spel van Clever heeft een zekere mate van geluk, want je bent nu eenmaal afhankelijk van de dobbelstenen. Het enige dat je kunt doen is tactisch spelen en elke keer weer het meeste uit je beurt halen.
Het eerste deel had in mijn optiek een goede balans tussen geluk en tactiek.
Deel 2 en 3 hadden allebei een categorie waarmee je veel afhankelijker was van specifieke dobbelsteenresultaten. Hiermee nam de geluksfactor toe en het tactische aspect wat af. Er ontstond een onbalans. Dit maakte dat ik deel 1 altijd leuker heb gevonden.
En Clever 4 Ever? Die herstelt de balans weer tussen geluk en tactiek. Dit zorgt voor een eh, meer ontspannen spelverloop. En dat geeft hetzelfde gevoel als wat de eerste Clever bracht.
Maar natuurlijk wel met verfrissende, nieuwe categorieën!
In de gele categorie kun je altijd wel iets kwijt, de blauwe categorie hoef je slechts een paar goeie combinaties te maken, in de grijze categorie (die veel op Keer op Keer lijkt!) kun je kansen maximaliseren en ook in de groene en roze categorie kun je feitelijk altijd iets kwijt. Love it.
Spelmechanisme
Clever 4 Ever is sowieso een combinatie van Dice Rolling en Paper-and-Pencil. Dobbelspellen met deze mechanismen staan vaak bekend als roll & write. Je werpt een of meer dobbelstenen en aan de hand van de worp schrijf je iets met je potlood of stift op een papier.
Dit ken je vast wel van het klassieke Yahtzee of de moderne spelletjes als Qwixx, Trek 12 en Keer op Keer.
Bijzonder aan de Clever serie zijn Re-Rolling & Locking en Highest-Lowest Scoring.
Re-Rolling & Locking betekent dat je bepaalde dobbelstenen kiest en vastzet of soms nog opnieuw mag werpen. Dat vastzetten is bij Clever 4 Ever ook, dat opnieuw gooien niet. In bijvoorbeeld Yahtzee en King of Tokyo mag je alles opzij leggen (locken) en opnieuw gooien (re-rollen), maar maximaal 3 keer. In Regenwormen en Boonanza: Het Dobbelspel lock je alleen steeds dobbelstenen. Dit laatste is meer zoals in Clever 4 Ever.
Het Highest-Lowest Scoring mechanisme betekent dat je punten scoort voor een categorie waarin je de minste punten hebt. Bij Clever 4 Ever (en alle andere Clever spellen) scoor je wel voor alle categorieën. Je kunt echter met vosjes bonuspunten scoren voor de categorie met het minste aantal punten. Hierdoor wil je in alle categorie wel iets scoren.
Dit mechanisme heb je naast de vorige Clever spellen misschien weleens ervaren in spellen als Eufraat & Tigris, Between Two Castles of Mad King Ludwig en The Crown of Emara.
Interactie
Clever 4 Ever heeft niet veel interactie.
De keuzes van de actieve speler bepalen wat de opties zijn van de passieve spelers. Daarbij kan de actieve speler bewust een dobbelsteen kiezen om te voorkomen dat passieve spelers ‘m kunnen kiezen. Mijn ervaring is echter dat dit niet snel gebeurt. Je kiest vooral wat voor jou optimaal is.
Voor de rest zijn spelers lekker met hun eigen projectje bezig en kan niemand daar iets in verstoren.
Zelfs de +1 actie niet. Hiermee kun je, aan het einde van een beurt, elke dobbelsteen kiezen die is geworpen. Maar daarmee doe je niemand pijn.
Herspeelbaarheid
Mijn favoriet in de Clever reeks was altijd het eerste deel. Die heeft wel een nadeel: Er is maar één leidende strategie om een topscore te halen. Hoe je dat doet lees je in mijn Clever tips & tactieken blog. En zodra dat bekend was, daalde de herspeelbaarheid voor mij aanzienlijk.
Gelukkig is daar Clever 4 Ever. Hier weet ik nog niet wat de beste manier is om te winnen. Misschien zijn er wel meer wegen naar Rome. Feit blijft; ik kan hier nog voldoende uitproberen en daardoor verveelt het niet snel.
Wel is het spelverloop veelal hetzelfde. Je dobbelt maximaal 3x, vult een getal in of zet een kruisje en probeert kettingreacties te veroorzaken. Persoonlijk vind ik spellen als Clever 4 Ever leuk om af en toe op tafel te leggen. Maar krijg jij geen genoeg van dit genre? Dan zul je geen spijt hebben om dit vierde deel van Clever herhaaldelijk op tafel te leggen!
Mijn Clever 4 Ever review in het kort?
Ik vind Clever 4 Ever een welkom vervolg op de bestaande serie. Waar deel 2 en 3 met complexere categorieën de geluksfactor verhoogden en het tactische aspect verlaagden, brengt het 4e deel dat weer in balans. Het zorgt voor de eenvoudige basis en het ontspannen spelverloop dat ik zo waardeerde aan het eerste deel. Het nadeel aan deel 1 is dat ik de perfecte strategie al ken. Hierdoor trek ik ‘m minder vaak uit de kast. Is het vierde deel wél ‘4 Ever’? Nou, tot ik heb ontdekt wat de beste manier is om te winnen, is het absoluut een blijvertje :).
5 – Clever 4 Ever: Waar te koop?
Je kunt het dobbelspel Clever 4 Ever online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, 999Games.nl en Spelhuis.be.
Nu ben jij aan de beurt!
In dit blog heb ik je verteld over het dobbelspel Clever 4 Ever. Het werd bedacht door Wolfgang Warsch en internationaal uitgebracht door Schmidt Spiele. 999 Games verzorgt de uitgave in het Nederlands.
Ik liet je foto’s zien van al het speelmateriaal, gaf je de speluitleg én deelde mijn Clever 4 Ever spel review met je.
Als je nog vragen hebt over dit bordspel, stel ze dan gerust in een reactie. Wil je graag je eigen review delen? Dan hoor ik je mening graag ook in een reactie, zodat andere lezers er nog wat aan hebben :)!
Voor de hoofdafbeelding van dit blog heb ik gebruik gemaakt van een foto van Giustiliano Calgaro via Pixabay.
