De afgelopen jaren lijkt Vladimir Suchý wel elk jaar een nieuw spel te verzinnen. Gelukkig voor de Nederlandse markt brengt Jumping Turtle Games ze steeds uit. Zo was vorig jaar Woodcraft aan de beurt en kunnen we – misschien in 2024 – ook Shipyard 2nd Edition nog verwachten. Maar nu is het eerst tijd voor Evacuation.
In dit blog deel ik mijn Evacuation review en vertel ik je of dit spel iets voor jou is.
Voordat je begint met lezen: Jumping Turtle Games gaf mij het bordspel Evacuation zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.
In dit blog vind je algemene informatie én mijn recensie van het bordspel Evacuation. Via onderstaande links vind je m’n andere blogs over dit spel.
Klaar voor de review? Let’s go!
Mijn Evacuation review in het kort
Ik vind Evacuation een van de pittigere bordspellen die de afgelopen jaren in het Nederlands is uitgebracht. Het spelverloop hadden mijn medespelers en ik relatief snel onder de knie. De uitdaging zit (1) in het vinden van de juiste manier om het spel aan te vliegen en (2) in hoe ’tight’ het spel is (je hebt niet veel ruimte voor fouten). Je hebt een race- en puntenvariant. Mijn groep en ik vonden de puntenvariant verreweg het leukst. Enerzijds omdat deze minder beperkend aanvoelde, anderzijds doordat je meer elementen kon toevoegen. Het gegeven van 2 werelden – met ieder een eigen productie en opslag – waartussen Pick-up and Deliver mogelijk is, maakt het spel in mijn ogen origineel. Ook het thema is uniek en laat fases en acties logisch aanvoelen. Dat helpt weer bij het uitleggen van het spel. De geluksfactor is relatief laag en je kunt veel plannen. Dit gaat gepaard met weinig interactie omdat elkaar niet echt kunnen saboteren. Het spel voelt niet heel strategisch, eerder tactisch. Er is namelijk niet één leidende strategie. Je moet van alles wat doen om punten te verdienen. Productieniveaus ophogen, evacueren, persoonlijke- en publieke doelen voltooien en meer. De kunst is om er met beperkte acties het maximale uit te halen. En binnen dat gegeven biedt Evacuation voldoende variatie om het vaker te spelen!
Meer weten? Scroll verder voor:
- Algemene informatie
- Korte uitleg
- Is Evacuation iets voor jou?
- Met welke spellen kun je het vergelijken?
- Mijn uitgebreide review
- Én webshops waar je het spel kunt kopen.
Algemene informatie
- Naam: Evacuation
- EAN: 7436950024040
- Soort spel: Engine Builder
- Aantal Spelers: 1-4 Personen
- Speelduur: 90-120 Minuten
- Vanaf Leeftijd: 14 Jaar
- Uitgever: Jumping Turtle Games
- Spelauteur: Vladimír Suchý
- Illustrator: Michal Peichl
- Te koop bij: bol.com – Spellenrijk.nl
Korte speluitleg
In Evacuation zal de Oude Wereld worden opgeslokt door de zon en hebben spelers 4 jaar (rondes) de tijd om een Nieuwe Wereld op te bouwen en hun beschaving te evacueren. Elke ronde krijgen spelers inkomen en moeten ze voedsel betalen. Daarna voeren spelers om de beurt acties uit.
Je kunt mensen vestigen, fabrieken en stadions bouwen en infrastructuur verbeteren op de Nieuwe Wereld. Hiermee verhoog je jouw productieniveaus van grondstoffen op de Nieuwe Wereld. Daarnaast kun je ruimteschepen kopen en investeren in technologieën. Funfact: verkregen grondstoffen kun je alleen gebruiken op de Oude óf Nieuwe Wereld, net waar je ze verkregen hebt. Als iedereen is gepast kun je ruimteschepen van de Oude- naar de Nieuwe Wereld laten gaan om grondstoffen, fabrieken, mensen en stadions te evacueren. Op basis van de acties die je doet ga je nog vooruit op het ontwikkelingsspoor. Dit bepaalt o.a. waar je op de Nieuwe Wereld mag vestigen.
Zodra een speler in de Nieuwe Wereld alle productieniveaus op ten minste niveau 8 heeft én 3 stadions heeft, eindigt het spel. Eventuele sancties (als je niet genoeg voedsel, stadions of evacuaties hebt gedaan) passen ieders productieniveaus aan. Daarna wint de speler die na sancties nog steeds aan alle voorwaarden voldoet. Tiebreakers zijn de meeste blije gezichtjes óf het laagste productiefiche dat het hoogste ligt.
Is Evacuation iets voor jou?
Ik kan Evacuation aanraden als je…
- van zeer zware bordspellen houdt.
- oké bent met weinig interactie in een spel.
- het niet erg vindt dat fouten hard worden afgestraft.
- het leuk vindt om op allerlei manieren punten te verzamelen.
Ik zal Evacuation afraden als je…
- een relatief licht bordspel (zoals familie- of kenner) zoekt.
- juist een zware bordspel wil waarin veel interactie zit.
- graag meerdere strategieën wil proberen.
Vergelijkbare spellen
Ik bestempel Evacuation als een ’tight’ bordspel waarin je niet veel ruimte hebt om fouten te maken. De geluksfactor is laag en je kunt redelijk vooruit plannen. Veel interactie is er niet. En hoewel er niet veel strategieën te verkennen zijn, zit het spel boordevol tactische keuzes. Onderstaande spellen deden mij vanuit dat perspectief denken aan Evacuation. Zit daar dus een titel tussen die je leuk vind? Dan denk ik dat je Evacuation ook leuk vindt.
- Agricola
- Woodcraft
- Sabika
- Brass: Birmingham (al heeft deze meer interactie)
- Hippocrates
- Tzolk’in: The Mayan Calendar
Uitgebreide review
Wil je meer lezen over mijn ervaringen en bevindingen van Evacuation? Dan lees je hieronder mijn volledige review. Ik doorloop de volgende onderdelen:
- Thema & Vormgeving
- Spelregels & Toegankelijkheid
- Strategie of Geluk?
- Spelmechanisme
- Interactie
- Herspeelbaarheid
Thema & Vormgeving
In Evacuation komt de nachtmerrie van vele mensen uit: de aarde wordt opgeslokt door de zon. In 4 jaar tijd moeten spelers zorgen dat beschavingen worden geëvacueerd met ruimteschepen, technologieën worden overgedragen én – want we zijn als mensen nu eenmaal verwend – dat er een beetje entertainment te vinden is op de Nieuwe Wereld.
Dit concept is leuk verwerkt in Evacuation. Er zijn letterlijk 2 werelden (de Oude en de Nieuwe). Wat je produceert of ontwikkelt in de Oude Wereld krijg je daar. Wat je produceert of ontwikkelt in de Nieuwe Wereld krijg je daar. Je kunt die grondstoffen, fabrieken en stadions niet wisselen. Behalve met ruimteschepen.
De kracht van het thema zit niet zozeer in de uiterlijke doorvertaling (het is en blijft een relatief ‘plat’ bordspel), maar in hoe het helpt bij de speluitleg en grip krijgen op het spel. Het evacuatie-thema laat fases en acties logischer aanvoelen.
Qua looks ben ik tevreden. Het is geen spel dat er wat meer uitspringt (zoals Woodcraft en Underwater Cities voor mij deden), maar dat hoeft ook niet. Bij dit soort spellen zijn het vaak de mechanismen die het spel voor mij maken. Belangrijk is wel dat de iconografie duidelijk is. En dat is bij Evacuation zeker het geval.
Ik vind de kwaliteit van het speelmateriaal verder prima. De kaartjes, de houten blokjes en kartonnen fiches doen wat ze moeten doen. Fraai detail is dat ze voor ruimteschepen als tegels hebben gekozen. Dankzij de stevigheid kun je er echt schijfjes en fiches opleggen om ze vervolgens op te tillen en te laten vliegen naar de andere wereld.
Voordat ik aan het spel begon was ik bang dat de schijfjes op je spelersbord met een paar stootjes makkelijk konden verschuiven. Dit is me gelukkig reuze meegevallen.
Oja, ik vind het tof dat de spelersborden dubbelzijdig zijn bedrukt. Aan de ene kant zit de Oude Wereld links en de Nieuwe Wereld rechts. En aan de andere kant is dat omgedraaid. Hierdoor kun je, afhankelijk van aan welke kant je van het speelbord zit, je spelersbord ‘uitlijnen’ met de posities van de Oude- en Nieuwe Wereld op het speelbord.
Wel heb ik wat moeite met de omvang van het speelbord. Het is een brede jongen en als ik deze over de lengte van de tafel leg, kom ik nét uit met spelersborden aan weerszijden en actiekaarten die je daar onder moet schuiven. Mijn tafel is 90 cm breed. Voor Evacuation zou 100cm zou perfect zijn. Maar is je tafel kleiner dan 90 cm? Dan wordt gebruiksvriendelijkheid wel echt een dingetje.
Spelregels & Toegankelijkheid
De spelregels zijn logisch opgebouwd. Dat is voor een spel van dit kaliber, erg fijn. Ook wordt er veel gebruik gemaakt van illustraties, kaders en aanvullende opmaak om alles leesbaar te houden. Ondanks dat er veel tekst in het boekje staat, nodigde de layout me uit om het te lezen. Dat was vooral te danken aan de smalle regels, voldoende witruimtes en aanvullende illustraties
Maar, eerlijk is eerlijk. Voor mijn gevoel heb ik studie moeten maken van de spelregels. Ik heb het boekje 2x gelezen en eerst een solo spel gedaan voordat ik het aan vrienden ging uitleggen. Het zijn gewoon veel regels en sommige stukjes (zoals de werking van evacuatieplaatsen op de ruimteschepen) vond ik wat omslachtig.
Evacuation is een van de zwaardere bordspellen die de laatste jaren in Nederland is uitgebracht. Je kunt de complexiteit (en dus niet de gameplay) ervan vergelijken met:
- Gloomhaven
- Spirit Island
- Terra Mystica
- Anachrony
- Maracaibo
- Alchemisten
Het is dus verre van een toegankelijk spel en alleen geschikt voor spelers die van zware, strategische spellen houden.
Daarbij hadden mijn vrienden en ik in ons eerste potje (voor mij overigens solo) geen idee van wat nou slimme acties waren. Ik begon bijvoorbeeld te laat met het kopen van ruimteschepen en investeringen in techniek, terwijl die acties noodzakelijk zijn. M’n punt is: je zult Evacuation echt een paar keer moeten doen voordat je acties goed kunt plannen.
Bovendien is het een tight bordspel. Een plannings- of inschattingsfoutje is pijnlijk. De keren dat ik (of mn medespelers) achter raakten op een ander, kregen we dat niet meer ingehaald (behalve als hij nog een fout maakte).
Aanvullend heb je een race- en puntenvariant. In de race variant is écht no room for error. Bij de puntenmodus – zeker in combinatie met andere modules – heb je wat meer ruimte om fouten recht te breien. Maar het blijft nog steeds ‘net aan’.
Persoonlijk vind ik de race-variant minder leuk. Mede door bovenstaande, maar ook doordat de puntentelling ná de race nog langdradig aanvoelt. Bij een race vind ik dat de eerste speler die iets haalt gewoon wint. Dat is hier niet het geval. Dus ja, als je dan toch nog punten moet gaan tellen, dan speel ik liever de puntenvariant die – dankzij de toevoeging van extra modules – gevarieerder is.
Strategie of Geluk?
Evacuation bevat een lage geluksfactor en is veelal tactiek (met een vleugje strategie).
De beperkt aanwezige geluksfactor zit in de beschikbare stadions, ruimteschepen en infrastructuurkaarten tijdens je beurt. Misschien ligt er niet wat je nodig hebt. Fair enough, je kunt door 1 grondstof te betalen wel gewoon de markt verversen. Speel je trouwens met de geavanceerde actie-variant? Dan moet je soms ook nog wat geluk hebben met de kaarten die je krijgt.
Zoals ik al zei. De geluksfactor is laag. Veel informatie staat gewoon vast. Daar kun je op anticiperen en dat geeft grip op het spel. Je kunt over het algemeen goed plannen welke acties je wil gaan doen. Dat maakt het spel in mijn optiek tactisch en strategisch van aard.
Je kunt alleen niet echt wisselen van strategie. Mijn ervaring (en die van mijn medespelers) is dat je punten moet pakken waar je kunt. Je kunt niet zeggen: “ik ga vol voor productie en doe niks met m’n doelkaarten” of “ik ga vol voor de lijnmeerderheid en let niet op m’n productie”. De speler die alles zo efficiënt mogelijk op elkaar afstemt wint. En dat is dan ook de enige, strategie.
Tot slot een kritische noot over de kloon-actie. Deze kiezen wij eigenlijk nooit. Onze ervaring is dat het meer loont om geëvacueerde schijfjes in ronde 1 te gaan vestigen in ronde 2.
Spelmechanisme
Ik zie een aantal opvallende mechanismen in Evacuation:
De eerste is Income. Dit houdt in dat je op bepaalde momenten – meestal aan het begin van een ronde – inkomen produceert. Met dat inkomen voer je acties uit om je inkomen te verhogen voor volgende rondes én om punten te halen. Bij Evacuation slaat dit op de productie van Voedsel, Staal en Energie. Het unieke is dat je op 2 plaatsen produceert, de Oude- en de Nieuwe Wereld.
Het idee van inkomen ken je misschien wel uit Catan, Patchwork, Terraforming Mars, Hoogspanning en Everdell.
Het tweede mechanisme is Hand Management. Hierbij is het belangrijk welke kaarten je verzamelt, wanneer je ze speelt en in welke volgorde je dat doet. Bij de standaard-actie module van Evacuation is dit niet aan de orde. Met de geavanceerde-actie module wel. Zeker omdat je (uitzonderingen daar gelaten) nooit meer dan 4 kaarten op handen hebt.
Deze mechanic speelt ook een grote rol in titels als Pandemic, Brass: Birmingham, Ark Nova, Wingspan en Jaipur.
De volgende is Pick-up and Deliver. Dit betekent dat je tijdens het spel iets oppikt, verplaatst en ergens anders naartoe brengt. In Evacuation breng je schijfjes (mensen), fabrieken, stadions en grondstoffen van de Oude Wereld naar de Nieuwe Wereld. Naar mijn mening is dit het belangrijkste mechanisme van het spel. Want evacueer je niet of te weinig? Dan krijg je onherstelbaar veel minpunten.
Pick-up and Deliver heb je wellicht ervaren in spellen als Het Verboden Eiland, Istanbul, Flashpoint, Exoplanet en Het Orakel van Delphi.
Tot slot wil ik Highest-Lowest Scoring benoemen. Wanneer je punten krijgt wordt gekeken naar meerdere variabelen, maar alleen de laagste telt. Dit dwingt je om altijd in meerdere variabelen te investeren. Bij Evacuation gaat dit over de productieniveaus. Je moet alle niveaus omhoog krikken, want alleen het laagste niveau levert punten op.
Dit ken je misschien wel uit titels als Clever (vosjes), Brood & Bier, Crown of Emara, Eufraat & Tigris en Between Two Cities.
Interactie
Evacuation bevat weinig interactie. Je kunt elkaar in ieder geval niet saboteren (zoals iets kapot maken van een ander) maar je kunt wel dingen voor andermans neus wegkapen. Denk aan stadions, ruimteschepen, infrastructuur én symbolen op het ontwikkelingsspoor. Wie eerst komt, eerst maalt.
Al heb ik wel een keer het volgende meegemaakt. Ik had een stadion nodig, maar kon me geen dure veroorloven door gebrek aan grondstoffen. Mijn tegenstander had een technologie-tegel waarmee hij gratis een stadion mocht pakken. Hij koos precies voor de goedkope (en enige die ik kon kopen). Puur om mij te naaien.
Herspeelbaarheid
De herspeelbaarheid vind ik goed. Je kunt best veel variëren met geavanceerde actiekaarten, varianten en modules.
Wel wil ik benadrukken dat je niet veel strategische keuzes hebt. Je persoonlijke doelen geven weliswaar wat sturing, maar feit blijft: je moet gewoon op alle mogelijke manieren punten sprokkelen.
De herspeelbaarheid van Evacuation zit dus niet in een uiteenlopende keuze van strategieën, maar in de variatiemogelijkheden binnen één strategie. Voor mijn vrienden en mij blijft dat lang genoeg uitdagen. Probeer je liever echt wat meer verschillende dingen in een spel? Dan denk ik dat de herspeelbaarheid voor jou juist iets lager uitvalt.
Waar kun je Evacuation kopen?
Je kunt het bordspel Evacuation in het Nederlands o.a. online bestellen op:
Nu ben jij aan de beurt!
In dit blog gaf ik je mijn recensie over het bordspel Evacuation. Het werd bedacht door Vladimír Suchý, internationaal uitgegeven door Delicious Games en in het Nederlands door Jumping Turtle Games.
Via onderstaande links vind je m’n andere blogs over dit spel.
Als je nog vragen hebt over dit bordspel, stel ze dan gerust in een reactie. Wil je graag je eigen review delen? Dan hoor ik je mening graag ook in een reactie, zodat andere lezers er nog wat aan hebben :)!
Voor de hoofdafbeelding heb ik gebruik gemaakt van een foto van Pete Linforth via Pixabay.