Ratten van Wistar: Review (DSV Games)

Ratten van Wistar trok mijn aandacht vanwege 2 redenen. De eerste reden is dat DSV Games er haar debuut mee maakte. De tweede reden is Simone Luciani. Ik waardeer immers veel van zijn werk (zoals Tzolk’in: The Mayan Calendar en The Voyages of Marco Polo).

In dit blog deel ik mijn Ratten van Wistar review en vertel ik je of dit spel iets voor jou is.

Voordat je begint met lezen: DSV Games gaf mij het bordspel Ratten van Wistar zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.

In dit blog vind je algemene informatie én mijn recensie van het bordspel Ratten van Wistar. Via onderstaande links vind je m’n andere blogs over dit spel.

• Ratten van Wistar speluitleg
• Ratten van Wistar unboxing

Klaar voor de review? Let’s go!

Mijn Ratten van Wistar review in het kort

Ik vind dat DSV Games met Ratten van Wistar een geslaagde, eerste titel te pakken heeft. De goede kwaliteit speelmateriaal, het fraaie artwork en prima vertaalwerk maken het een nette productie. Hoewel ik het thema wat vergezocht vind, waardeer ik wel dat het weer eens iets anders is dan bijvoorbeeld de ruimte, natuur of de middeleeuwen. Het spel is een bescheiden engine builder waarbij Exploration en Worker Placement leidende mechanismen zijn. Exploration levert altijd wel iets op. Dat werkt bevredigend en maakt het leuk om te doen. Daarbij is Worker Placement niet zomaar worker placement, maar doet het iets vergelijkbaars als Architecten van het Westelijk Koninkrijk: de hoeveelheid werkers bij een actie bepaalt de kracht ervan. Je werkers zijn echter beperkt. Dit dwingt je goed vooruit te denken en dat maakt het aangenaam uitdagend. Houd er wel rekening mee dat het 1 of 2 potjes kan duren voordat je door hebt hoe je het beste kunt beginnen. Meestal kun je niet verder dan een paar beurten vooruit denken. In mijn optiek maakt dit Rats of Wistar tactisch (en niet strategisch). En ook al kun je elkaar met bepaalde kaarten een beetje pijn doen, het overgrote deel aan interactie is passief van aard en draait om concurrentie (wie eerst komt, eerst maalt). Tot slot is mijn ervaring dat er maar 1 strategie mogelijk is: van alles iets doen. De boerderij verkennen, je hol uitbouwen, upgrades doen en kaarten spelen. Maakt dit het spel eentonig? Totaal niet. Want binnen dit gegeven biedt Ratten van Wistar de mogelijkheid om punten op talloze manieren te verdienen en eindeloos met speelmateriaal te variëren. Geen enkel potje zal dus echt hetzelfde zijn.

Meer weten? Scroll verder voor:

• Algemene informatie
• Korte uitleg
• Is Ratten van Wistar iets voor jou?
• Met welke spellen kun je het vergelijken?
• Mijn uitgebreide review
• Én webshops waar je het spel kunt kopen.

Algemene informatie

• Naam: Ratten van Wistar
• EAN: 6151313156138
• Soort spel: Worker placement
• Aantal Spelers: 1-4 Personen
• Speelduur: 90 Minuten
• Vanaf Leeftijd: 13 Jaar
• Uitgever: DSV Games
• Spelauteur: Simone Luciani & Danilo Sabia
• Illustrator: Candida Corsi & Sara Valentino
• Te koop bij: DeSpelletjesVrienden.nl

Korte speluitleg

In Ratten van Wistar moet elke speler bewijzen dat ze de beste kandidaat zijn om de hele rattenkolonie te leiden. Je speelt 5 rondes en elke ronde zijn spelers na elkaar aan de beurt. Tijdens je beurt plaats je één van je leiders op het actiewiel om een hoofdactie te doen. Des te meer werkers in het gebied van de actie staan, des te krachtiger de actie. Je kunt hout en metaal verzamelen, kamers uitgraven, bedden bouwen, uitvindingen ontdekken én de boerderij verkennen. Hier kun je missies voltooien én muizen ontmoeten die zich maar al te graag bij jouw rattenfamilie willen aansluiten.

Naast de hoofdactie kun je een of meer bonusacties activeren (via het wiel én het spelen van kaarten) en je hebt altijd vrije acties tot je beschikking. Uiteindelijk wil je jouw hol uitbreiden, verbeteren, missies voltooien, muizen verwelkomen, uitvindingen maken en doelen claimen. Want dat levert punten op. De speler met de meeste punten wint het spel.

Is Ratten van Wistar iets voor jou?

Ik kan Ratten van Wistar aanraden als je…

• graag een keer een expertspel wil proberen.
• ruimschoots wil kunnen variëren met speelmateriaal.
• het leuk vindt dat er talloze manieren zijn om punten te scoren.
• er niet van houdt dat spelers elkaar continu pijn moeten doen.

Ik zal Ratten van Wistar afraden als je…

• een spel zoekt waarbij je meerdere strategieën kunt uitproberen.
• het leuk vindt dat spelers voortdurend met elkaar in de clinch liggen op het bord.

Vergelijkbare spellen

Ratten van Wistar is een engine builder waar exploration en worker placement kernmechanismen zijn. Deze combinatie komt ook voor in onderstaande titels. Mocht je een of meer van deze spellen leuk vinden? Dan denk ik dat je Ratten van Wistar ook leuk vindt.

• On Mars
• De Verdwenen Ruïnes van Arnak
• Robinson Crusoe: Adventures on the Cursed Island
• Near and Far
• Imperial Settlers: Empires of the North
• Expeditions

Uitgebreide review

Wil je meer lezen over mijn ervaringen en bevindingen van Ratten van Wistar? Dan lees je hieronder mijn volledige review. Ik doorloop de volgende onderdelen:

• Thema & Vormgeving
• Spelregels & Toegankelijkheid
• Strategie of Geluk?
• Spelmechanisme
• Interactie
• Herspeelbaarheid

Thema & Vormgeving

In de Ratten van Wistar zijn de spelers elk een voormalig laboratorium-rat die is ontsnapt uit het Wistar Instituut. Aan diverse experimenten hebben ze een handige intelligentie overgehouden. Ze vormden een eigen kolonie die flink groeide én waar – helaas – ook steeds vaker onenigheid ontstond. Hier moest een einde aan komen. Ze besloten een wedstrijd te doen. De rat die er met zijn familie in slaagt om het meeste te bereiken (punten dus) zou het hoofd van de gehele kolonie worden.

Om hun doel te bereiken moeten de ratten hout en metaal vinden, holen graven en bedden bouwen. Ze kunnen ook de boerderij gaan verkennen, deuren openen en vriendelijke muizen ontmoeten die graag onderdeel van hun familie willen zijn. Bovendien liggen er rondom de boerderij genoeg voorwerpen van mensen die de ratten kunnen gebruiken om uitvindingen van te maken. Dit levert ze vaak mooie bonussen op.

Bovenstaande schetst een beetje het thema van Ratten van Wistar. Ik moet zeggen… ik ben een beetje onder de indruk van alles wat er om het spel heen is bedacht. Dat bedoel ik niet in positieve óf negatieve zin, maar in neutrale zin. Want hoewel het thema duiding en smoel geeft aan het geheel, vind ik ook dat thema en mechanismen niet echt iets met elkaar te maken hebben.

Het is er, voor mijn gevoel, echt opgeplakt. Neem de titel. Ratten van Wistar. Oké, je hebt te maken met slimme ratten. Dat gegeven komt echter alleen in het verhaal terug. In het spel is er niet echt iets wat teruggrijpt naar hun intelligentie (behalve dan het maken van uitvindingen), zoals een asymmetrische kracht ofzo. Dat vind ik jammer. Ook het gegeven dat het tandwiel draait is leuk, maar… waarom?

Oké oké oké – voordat je denkt dat ik alleen maar negatief ben over het thema:

Ik waardeer wel dat er een volledig nieuw thema is bedacht voor dit spel. Het is weer eens iets anders dan je rijk uitbouwen in een nieuwe wereld, een harmonieus bos creëren of een ruimte-reis. Het is gewoon uniek. Bovendien wordt het speelmateriaal er leuk door aangekleed. Mooie hout- en metaalfiches, schattige werkers en statige leiders.

Het artwork ben ik tevreden over. Tussen de uitvindingen vind je schattige, originele en grappige illustraties. Minpuntje kan zijn dat de afbeeldingen op kaarten een andere stijl hebben dan de afbeeldingen op het speelbord en fiches. Dat stoort mij overigens verder niet.

Ratten van Wistar zit ook boordevol iconen. En die vind ik wel echt netjes vormgegeven. Voor ons gevoel moesten we relatief weinig opzoeken wat een bepaald icoon betekende. En als het toch nodig is, dan is er nog altijd een fijne bijlage in de spelregels.

Ik ben wat minder te spreken over het formaat – of eigenlijk de lengte – van het speelbord. Het bord is relatief lang. Mijn tafel is 90 cm breed en daar past ie voor een potje met 2 spelers net op. Over de lengte gaat het beter, maar dan is de andere kant van het bord wel ver weg. Geen idee of dit anders had gekund hoor. En misschien ligt het aan mijn formaat tafel. Ik worstelde er af en toe gewoon mee.

Nog één muggenziftje (zie foto hierboven): je kunt het tandwiel niet op het bord laten zitten, dichtvouwen en in de doos opbergen. Dat past niet. Je maakt ‘m makkelijk vast en los, maar ik had een pre gevonden als dit niet elke keer hoefde.

Spelregels & Toegankelijkheid

Ik ben erg te spreken over de spelregels van Ratten van Wistar. De opbouw is logisch, er zijn genoeg (en niet teveel) illustraties en de opmaak is prima. Soms had er iets meer witruimte van mij in gemogen, maar over het algemeen lezen korte regels en zinnen makkelijk weg. Wat ik overigens echt top vind van DSV Games is dat ze een overzicht hebben gemaakt van alle uitvindingskaarten en aanvullende uitleg die de nodige vragen wegneemt.

Toegegeven, de grote hoeveelheid tekst met relatief kleine lettertjes op de voorkant van de spelregels schrok af. Het dient puur als inleidende tekst en vanuit verhalend aspect is dat mooi geschreven. Ik weet alleen niet of iedereen daarop zit te wachten.

Ook heb ik nog een puntje van feedback (al snap ik dat er vanuit vormgeving en ruimte keuzes gemaakt moeten worden). Bij de voorbereiding voor elke speler had ik graag de illustraties en tekstuele ondersteuning op één pagina gezien. Nu moest ik steeds op pagina 6 lezen, terugslaan naar pagina 5 om te kijken, terug naar pagina 6 om verder te lezen, weer terug naar pagina 5 om te zien hoe dat er uit ziet, enzovoorts.

Ratten van Wistar is een expertspel. Of eigenlijk, zoals DSV Games het zelf zegt, een instap-expertspel. En daar ben ik het wel mee eens.

Kijk. Een expertspel is sowieso niet voor iedereen weggelegd. Dergelijke spellen kenmerken zich door vele regels en iconen en vragen veel van je cognitieve vermogen om opties te overwegen, vooruit te plannen en geduld te hebben. Dat is bij Ratten van Wistar net zo.

Maar als expertspel ligt deze qua complexiteit nog onderin. Je kunt de complexiteit (en dus niet de gameplay) vergelijken met bijvoorbeeld:

• Terraforming Mars
• Endless Winter
• Marco Polo I
• Sleeping Gods
• Puerto Rico
• Cuba
• Hoogspanning

Ratten van Wistar is dus niet toegankelijk voor het grote publiek. Wel is het toegankelijk voor spelers die regelmatig zwaardere bordspellen spelen.

Strategie of Geluk?

Ratten van Wistar is een spel dat ik vooral als tactisch zal bestempelen.

De geluksfactor zit in beschikbare kaarten. Liggen er symbolen die jij nodig hebt of niet? De geluksfactor zit in missiekaarten. Ontdek jij zo’n kaart en kun je er (in een volgende beurt) een doel claimen of niet? Én de geluksfactor zit in de gastmuistegels. Je pakt deze blind en moet dus geluk hebben dat het effect van die muis goed bij jouw plan past.

Even wat gedachten: Ik vind het blind pakken van muizen wat gek. Ik denk dat de makers de muizen gedekt hebben gelaten zodat spelers genoodzaakt zijn het hele boerderij te verkennen. Dat is op zich logisch. Anders laat je ‘slechte muizen’ liggen. Het voelt alleen raar dat je met pure willekeur een kostbare plek in je hol gaat bezetten. Aan de andere kant… elke muis heeft wel iets fijns.

Los van de geluksfactor heb je best veel grip op het spel. Er staat immers ook veel vast. Je weet welke acties er zijn, wat ze opleveren en wat je dus kunt doen. De grootste factor die roet in het eten kan (en zal) gooien zijn je tegenstanders. Plaatsen zij een leider op de plek die jij wilde hebben? Dan moet je uitwijken van je plan. En dat gebeurt bij ons eigenlijk elke keer.

Uiteindelijk wint (een van) de speler(s) die de boerderij heeft verkent, die zijn of haar hol heeft omgebouwd tot hotel én die de nodige kaarten heeft verzameld. Het is niet zo dat één van die onderdelen je per se naar de overwinning leidt. Je hebt ze allemaal nodig.

Althans, dat bleek uit onze potjes zo.

Daarom vind ik Ratten van Wistar vooral tactisch en niet zozeer strategisch. Je kunt immers weinig plannen voor de lange termijn. En als je al een strategie wil volgen, dan is in mijn optiek (ik hoor graag of jij andere ervaringen hebt) de enige strategie om te spreiden en een beetje van alles te doen.

De kunst is om elke beurt de beste keuze te maken. En dat lukt door een paar beurten vooruit te plannen, kansen te spreiden en het maximale uit je actie(s) te halen.

Laat ik duidelijk zijn: ik vind het niet erg dat Ratten van Wistar vooral tactisch is en niet strategisch. Er zijn genoeg tactische spellen die in de smaak vallen: Everdell, Wingspan, Azul en Ticket to Ride (en ja, deze spellen – vooral Azul en TTR – zijn lichter dan Ratten van Wistar!). Maar ook bovenstaande spellen vind ik niet strategisch.

Goed. Hopelijk geeft bovenstaande een beeld van waarom ik Ratten van Wistar tactisch vind.

Zijn er nog belangrijke tactieken?

Nou, ik merkte dat enkele speelgenoten het eerste potje niet goed begonnen. De kracht van hun acties bleef matig, ze kwamen niet lekker op gang en moesten het spel halverwege uitzitten. Dit kwam doordat ze niet investeerde in hun hol. Je wil extra werkers én upgrades. Graaf dus kamers uit, bouw bedden én ga ook zeker verkennen.

En zie je een kaart waarmee je een upgrade mag doen als je ‘m speelt? Pakken!

Houd bovendien de verschillende doelen in het vizier. Je wil eigenlijk wel 2 doelen kunnen halen. Niet alleen voor de punten, maar ook voor de bonussen die ze geven.

Spelmechanisme

Ik zie eigenlijk 3 opvallende mechanismen in Ratten van Wistar.

De eerste is Exploration. Dit betekent dat je gebieden op bijvoorbeeld het speelbord kunt verkennen en nieuwe dingen ontdekt. Dat is precies wat jouw verkenner in Ratten van Wistar doet bij de boerderij. Het opent deuren, ontdekt missiekaarten en ontmoet muizen. Daarbij beweeg je jouw verkenner door verschillende kamers op het bord.

Andere spellen waarbij dit voorkomt zijn bijvoorbeeld Saboteur, De Verdwenen Ruïnes van Arnak, De Zoektocht naar El Dorado en Tikal.

Het tweede mechanisme is Worker Placement. Spelers plaatsen om de beurt speelstukken bij locaties (vol=vol) waar ze direct – of later – een actie mee mogen doen. Bij Ratten van Wistar zit dit mechanisme in het (draaiende) tandwiel. Daarbij is een leuke tweak dat je een actie kiest met je leider en dat de intensiteit van die actie wordt bepaald door de hoeveelheid werkers die je bij de actie hebt staan.

Worker placement heb je misschien weleens ervaren in Stenen Tijdperk, Agricola, Everdell en Architecten van het Westelijk Koninkrijk. Bij die laatste wordt een locatie ook sterker naarmate je er meer werkers bij plaatst.

Tot slot zit er engine building in Ratten van Wistar. Dit houdt in dat spelers kunnen investeren in middelen, die ze gedurende het spel nieuwe middelen (of bonussen) blijven opleveren. Bij Rats of Wistar speel je bijvoorbeeld uitvindingen en ontmoet je muizen met tal van effecten. Ze leveren tijdens de inkomstenfase iets op óf op het moment dat je specifieke acties doet. Ook kun je upgrades in je hol vrijspelen, zodat bepaalde acties goedkoper worden.

Typische andere engine builders zijn Terraforming Mars, It’s a Wonderful World, Dominion en Race for the Galaxy.

Interactie

De meeste interactie in Ratten van Wistar draait om concurrentie. Wie het eerst komt, eerst maalt.

Dit is zo bij de boerderij, want deuren, missies en muizen (zelfs kaas!) zijn beperkt. Dit is zo bij het tandwiel, want locaties – of beter, plekken – zijn beperkt. Dit is zo bij doelkaarten, want wie als eerste een doel claimt hoeft minder moeite te doen. En dit is zo bij de markt, want elke kaart is uniek. Dus wie een gewilde kaart pakt, graait ‘m voor andermans neus weg.

In a nut shell is dit de meest voorkomende vorm van interactie.

Daarnaast zit er een klein beetje Take That in. Spelers kunnen elkaar soms een klein beetje pijn doen. Denk aan kaarten zoals de Robotmol, Schuilplaats en Bots (zie hieronder). Speelt een speler zo’n kaart? Dan wordt de speler die het meeste van ‘iets’ heeft afgestraft. Het zijn relatief kleine straffen, maar ze kunnen wel vervelend zijn.

Deze agressievere vorm van interactie komt overigens niet vaak voor omdat dergelijke kaarten het niet altijd waard zijn om in te investeren.

Herspeelbaarheid

De herspeelbaarheid van Ratten van Wistar is goed.

Dat komt vooral doordat bijna alles ieder potje weer anders is. De wielsectoren (en dus de bonusacties bij hoofdacties) liggen altijd anders op het wiel. Doelkaarten zijn verschillend. Deurfiches, missiekaarten en muizen zijn veelal anders. Startkaarten en de markt is nooit hetzelfde. De enorme mogelijkheid aan variatie is een groot pluspunt aan Ratten van Wistar.

Het spelverloop voelt – ondanks dat je in totaal maar 15 keer een leider plaatst (en dus 15 hoofdacties doet) – ook altijd anders. Ik denk dat dit te danken is aan het feit dat bonusacties en hoofdacties altijd weer in andere combinaties op het bord liggen. Je wil dan bijvoorbeeld vaak voor hout of metaal gaan, maar doordat je 1 of 2 andere bonusacties krijgt, doe je meer dan alleen maar grondstoffen pakken. En ook dat houdt het langer leuk.

Alleen vanuit strategisch oogpunt ben ik nog niet overtuigd dat je kunt variëren. De beste route lijkt vooralsnog een beetje van alles doen en daarbij goede combinaties maken. Gelukkig kun je binnen die ene route zo ontzettend veel variëren, dat dit mij niet uitmaakt.

Waar kun je Ratten van Wistar kopen?

Je kunt het bordspel Ratten van Wistar in het Nederlands o.a. online bestellen op:

• DeSpelletjesVrienden.nl

Nu ben jij aan de beurt!

In dit blog gaf ik je mijn recensie over het bordspel Ratten van Wistar. Het werd bedacht door Simone Luciani & Danilo Sabia, internationaal uitgegeven door Capstone Games en in het Nederlands door DSV Games.

Via onderstaande links vind je m’n andere blogs over dit spel.

• Ratten van Wistar speluitleg
• Ratten van Wistar unboxing

Als je nog vragen hebt over dit bordspel, stel ze dan gerust in een reactie. Wil je graag je eigen review delen? Dan hoor ik je mening graag ook in een reactie, zodat andere lezers er nog wat aan hebben :)!