Sabika Bordspel: Review, Speluitleg + Unboxing!

Als je kijkt naar tactische, strategische spellen uit 2022, dan behoorde Bitoku echt tot mijn favorieten. De auteur daarvan, Germán P. Millán, had voor 2023 een nieuwe titel op de planning: Sabika. Wederom is het aan Keep Exploring Games om dit bordspel in het Nederlands uit te brengen.

In dit blog deel ik VEEL foto’s, geef ik de speluitleg én deel ik mijn Sabika bordspel review!

Voordat je begint met lezen: Keep Exploring Games gaf mij het bordspel Sabika zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.

Zoals je binnen het Alhambra meerdere kunstwerken vindt, zo vind je in dit blog meerdere onderwerpen:

1. Algemene Informatie
2. Unboxing
3. Speluitleg
4. Review
5. Waar te koop?

1 – Algemene Informatie

• Naam: Sabika
• EAN: 8719327688786
• Soort spel: Bordspel
• Aantal Spelers: 1-4 Personen
• Speelduur: 120 Minuten
• Vanaf Leeftijd: 14 Jaar
• Uitgever: Keep Exploring Games
• Spelauteur: Germán P. Millán
• Illustrator: Laura Bevon
• Te koop bij: bol.com – Spellenrijk.nl – Spelhuis.be

2 – Unboxing

Deze unboxing bestaat uit 2 delen. Eerst geef ik een lijst van het speelmateriaal dat er in de doos zit. Daarna laat ik foto’s zien van het speelmateriaal.

Laten we maar eens naar wat foto’s kijken.

Hieronder zie je de voorkant van de doos:

Dit is de achterkant:

En dit is de binnenkant:

Je vindt de Sabika spelregels terug in een boek van 24 bladzijden. Je krijgt een regelboek in het Nederlands en het Portugees:

In dezelfde talen krijg je ook een spelershulp met het spelverloop en uitleg van symbolen:

Er zit een dubbelzijdig speelbord bij. De ene zijde is voor 1 of 2 spelers:

De andere zijde is voor 3 of 4 spelers:

Afhankelijk van het aantal spelers moet je soms wat velden afdekken. Dat doe je met deze afdektegels:

Dit is het startspelerfiche:

Op het speelbord leg je stadstegels:

Bij diezelfde steden komen ook zegels te liggen:

Wenstegels bepalen op welke manieren je extra punten kunt scoren tijdens het spel:

Wenstegels komen op het rondespoor, net zoals de rondemarker:

Je krijgt een stoffen zak:

Hier doe je alle fiches in waarop aan de ene zijde een ruwe grondstof- en aan de andere zijde een ontwikkeld goed staat afgebeeld:

Er zijn constructietegels. De bruine zijn voor tijdperk I en de blauwe voor tijdperk II.

De valuta van Sabika is de dinar. Daar krijg je 3 soorten munten van:

Ook zijn er diverse bouwmaterialen. In volgorde zijn dat gips, hout, marmer en keramiek:

Voor elke speler is er een spelersbord:

De afbeelding is uniek, maar verder zijn de achter- en voorkant hetzelfde:

In de gaten van je spelersbord komen pakhuizen te liggen. Je hebt 4 start-pakhuizen (links) en pakhuizen die je gedurende het spel kunt krijgen (rechts):

Spelers beginnen het spel met een startkapitaal. Dit wordt bepaald door starttegels:

Er is divers houten speelmateriaal voor de spelers. Zo zijn er 3 zogenoemde werkers: bouwmeester, koopman en dichter. De gekleurde speelstukken zijn voor de spelers, de gouden speelstukken zijn ‘werkers van de sultan’ en dienen in potjes van 1-3 spelers als extra concurrentie op de rondel.

Dit zijn de bouwmeesters:

Dit zijn de koopmannen:

En dit zijn de dichters:

Daarnaast krijgt elke speler schepen:

Tribuutmarkers:

Gunstmarkers:

En scoremarkers:

Het spel bevat diverse kaarten. Er is voor elke speler een mozaïekkaart:

Constructiekaarten die je tijdens het spel verzameld leg je daar tegen aan:

Je hebt standaard gedichten met een blauwe en rode zijde. De blauwe zijde beschrijft een permanent effect en de rode zijde een eenmalige bonus:

Je hebt epische gedichten die punten opleveren aan het einde van het spel:

Dan zijn er nog handelskaarten:

Er is een zogenaamde expertvariant waarbij je gebeurtenistegels aan het spel toevoegt:

En je kunt Sabika ook solo spelen. Daarvoor gebruik je het actiebord, actietegels en actiekaarten:

3 – Sabika: Speluitleg

Heb je een vraag over de spelregels van Sabika? Stel ‘m dan gerust in een reactie onder dit blog. Ik beantwoord je vraag zo snel mogelijk!

Hieronder lees je eerst mijn korte Sabika speluitleg. Daarna vind je ook nog een uitgebreide uitleg.

Hieronder vind je mijn uitgebreidere handleiding of gebruiksaanwijzing van Sabika. Die deel ik op in de volgende onderdelen:

1. Voorbereiding
2. Spelverloop
3. Acties
4. Einde van het spel

3.1 – Voorbereiding

Leg het speelbord midden op tafel met daarnaast een voorraad van dinars en grondstoffen. Leg ook de zwarte buidel met alle ruwe grondstoffen / goederen naast het bord. Dek in een spel met 3 spelers een aantal bonusvelden op de rondel af. Leg op elk van de overige bonusvelden willekeurig een ruwe grondstof (die trek je uit de buidel). Zet – afhankelijk van het aantal spelers – de werkers van de sultan op de aangegeven plekken van de rondel.

Plaats de rondemarker en drie wenstegels op het rondespoor. Leg de bruine- en blauwe constructietegels respectievelijk open op de velden links en rechts van de rondel. Vorm daaronder twee stapels pakhuizen en draai er naast elke stapel twee open. Schud de constructiekaarten, zet de stapel links van de rondel en trek 4 kaarten open. Schud de standaard gedichten, zet de stapel rechts van de rondel en trek een X aantal kaarten open. Leg zoveel epische gedichten op het bord gelijk aan het aantal spelers x 2. Plaats willekeurig 9 stadstegels boven de steden en leg op het linkerdeel van elke stad een zegel. Helemaal rechtsonder leg je een willekeurige handelskaart.

Geef elke speler een spelersbord met 4 start-pakhuizen, een willekeurige mozaïekkaart, 2 bouwmeesters, 1 koopman en 1 dichter. Leg ieders scoresteen op veld 5 van het scorespoor, ieders gunstfiche op het eerste veld van het gunstspoor en ieders tribuutmarker op veld 0 van het tribuutspoor. Tot slot neemt iedereen 2 starttegels, kiest er 1 en draait deze tegelijk open. Dit bepaalt de startspeler en ieders startkapitaal. Nu kun je beginnen.

3.2 – Spelverloop

Je speelt Sabika in 5 rondes. Elke ronde bestaat uit 2 fasen:

1. Actiefase
2. Einde van de ronde-fase

1. Actiefase

Tijdens de actiefase mogen spelers om de beurt één van hun speelstukken laten werken. Je verplaatst het speelfiguur dan over de rondel.

Bouwmeesters verplaatsen in de buitenste ring, koopmannen in de middelste ring en dichters in de binnenste ring.

NB: Je kunt een werker ook laten rusten in plaats van werken. Je pakt ‘m dan van de rondel en legt ‘m plat op je spelersbord. Dit levert je 3 dinar op, maar kost je ook 1 punt.

Je verplaatst werkers met de klok mee en de eerste 1 of 2 stappen zijn gratis. Elke extra stap kost je 1 dinar. Ook moet je, ongeacht aantal stappen, 1 dinar betalen per speelstuk van een andere speler dat in het vak staat waar je jouw beweging eindigt. Deze dinars betaal je aan de bank. Je twee bouwmeesters mogen niet op hetzelfde vak staan.

Staan (een of meer van je) speelfiguren rechtop op je spelersbord? Dan mag je zelf kiezen op welk veld van de rondel je het speelfiguur plaatst, zolang het maar de juiste ring is. Dit komt voor bij de eerste ronde én nadat spelers enkele werkers hebben laten rusten. Uiteraard moet je wel dinar betalen per werker dat al in dat veld staat.

Nadat je een werker hebt verplaatst, leg je deze plat en vervolgens voer je de aangegeven hoofdactie uit.

Sommige velden bieden een bonusactie. Je kunt dan voor de aangegeven kosten een ruwe grondstof pakken, van een ruwe grondstof op je spelersbord een luxe goed maken of bouwmateriaal kopen. Een ruwe grondstof leg je altijd op één van de vakken boven je spelersbord. Krijg je van die soort nóg een ruwe grondstof? Dan wordt de grondstof automatisch een luxe goed die je in je pakhuis moet leggen.

Je mag zelf weten of je eerst de hoofd- of bonusactie doet, maar je moet de eerste actie volledig afronden voordat je aan de tweede begint.

NB: Je moet altijd één van de acties kunnen uitvoeren. Kun je dat niet? Dan mag je jouw werker niet op dat veld zetten. Kun je helemaal geen actie uitvoeren? Dan moet je de werker verplicht laten rusten.

Werkers die plat liggen zijn inactief en mag je deze ronde niet meer gebruiken.

Welke acties er precies zijn leg ik in 3.3 uit.

2. Einde van de ronde-fase

Als iedereen zijn of haar acties heeft gedaan kom je in fase 2. Daarbij doorloop je de volgende stappen:

1. Spelers ontvangen (in beurtvolgorde) inkomsten voor blauwe gedichten en blauwe steden waarmee ze een versterkte handelsrelatie hebben.
2. Je schuift de rondemarker 1 veld naar rechts op het rondespoor.
3. Handel na ronde 1, 3 en 5 de wenstegels af. Spelers krijgen dan punten voor het aantal dat ze van het afgebeelde symbool hebben. In ronde 3 scoor je de eerste wenstegel opnieuw en in ronde 5 scoor je de eerste en tweede wenstegels ook.
4. Spelers betalen (in beurtvolgorde) tribuut door hun tribuutmarker zoveel vakjes omlaag te zetten. Niet genoeg tribuut? Dan mag je 2 dinar, 1 zegel of 1 punt per tribuut betalen dat je tekort komt.
5. Daarna zetten alle spelers hun werkers weer rechtop.
6. Vervolgens verplaatsen alle werkers van de sultan één veld met de klok mee.
7. Dan vul je het speelbord weer aan met ruwe grondstoffen, marmer, standaard gedichtkaarten, constructiekaarten en pakhuistegels. NB: Dit wordt tijdens een ronde dus niet aangevuld. Constructietegels worden nooit aangevuld.
8. De speler met de meeste tribuut (bij een gelijke stand de speler wiens tribuutmarker bovenop ligt) bepaalt wie er startspeler wordt en geeft het startspelerfiche aan die persoon.
9. Tot slot wissel je aan het einde van ronde 2 van Tijdperk I naar Tijdperk II. Je verwijdert dan alle constructietegels die links van de rondel liggen.

3.3 – Acties

Hieronder vind je per ring de verschillende acties die je hebt.

Buitenste ring

In de buitenste ring kun je met de bouwmeester de volgende 4 acties doen:

• Steengroeve
• Pakhuis
• Markt
• Bouwen

Steengroeve: Neem 3 van de aangegeven bouwmaterialen in een combinatie naar keuze. Je legt bouwmaterialen in je pakhuizen. Elk bouwmateriaal neemt 1 plaats in een pakhuis in. Elk kistje onder een pakhuis staat voor 1 plaats. Niet genoeg plek? Dan mag je eventueel grondstoffen, goederen en/of bouwmaterialen uit je pakhuizen halen om plek te maken. Je mag ze echter nooit van het ene naar het andere pakhuis verplaatsen.

Pakhuis: Hier kun je één van de twee opties doen. Optie 1: Pak een nieuw pakhuis naast het rondelveld waar je bouwmeester staat en leg deze over een ander pakhuis heen om deze te upgraden. Je kunt elk van je pakhuizen tweemaal upgraden. Bij de eerste upgrade krijg je 1 punt. Bij een tweede upgrade 2 punten. Na het plaatsen van een pakhuis krijg je ook de bonus die bovenaan die tegel staat. Optie 2: Neem nogmaals een zichtbare bonus van één van je pakhuizen.

NB: Leg pakhuizen altijd zo dat kistjes zichtbaar blijven.

Markt: Ontvang 2 dinar en vervolgens mag je een of twee transacties uitvoeren. Je kunt bouwmaterialen en/of ruwe grondstoffen kopen. Je kunt ook bouwmaterialen en/of goederen verkopen. Je kunt ook een bouwmateriaal ruilen voor een materiaal dat 1 waarde lager of hoger is. Is de waarde lager? Dan krijg je 1 dinar extra.

NB: Je moet plek hebben in je pakhuis om bouwmaterialen te stallen. Ruwe goederen leg je op één van de drie velden boven je spelersbord. Ligt er al een van dezelfde soort? Dan wordt dat een luxe goed die je in je pakhuis legt.

Bouwen: Je kunt een constructietegel of -kaart bouwen. Vóórdat je dit doet mag je altijd 1 dinar betalen, alle constructiekaarten afleggen en 1 punt krijgen. Je mag dit ook doen als je daarna een tegel wil bouwen.

Voor een tegel betaal je een gips en mag je maximaal 2 extra verschillende grondstoffen betalen. Je krijgt 1, 2, 3 of 4 punten voor respectievelijk gips, hout, marmer en keramiek. Neem een tegel uit het huidige tijdperk (I of II), verschuif je gunstmarker en neem de bonus. Tot slot activeer je de bouwbonus rechts op de tegel die je bouwde.

Voor een kaart betaal je een gips, hout of marmer (afhankelijk van wat er op de kaart staat die je wil bouwen) en mag je maximaal 2 extra verschillende grondstoffen betalen. Je krijgt 1, 2, 3 of 4 punten voor respectievelijk gips, hout, marmer en keramiek. Neem de kaart en leg deze links of rechts van je mozaïekkaart.

Creëer je een mozaïek van dezelfde kleur? Activeer dan direct bijbehorende bonus:

• Oranje: Neem 4 dinar of tribuut in een verdeling naar keuze.
• Groen: Neem 1 ruwe grondstof en 1 luxe goed OF voer de Exportactie uit.
• Blauw: Neem 1 marmer en 1 keramiek OF voer de Gedichtactie uit.
• Rood: Neem 1 dinar en voer de Pakhuisactie uit.

Middelste ring

In de middelste ring kun je met de koopman de volgende 3 acties doen:

• Export
• Handelsrelatie
• Productie

Export: Zet een schip op de linkerhelft van een stad naar keuze en betaal het aantal dinar vanaf de dichtstbijzijnde stad met een schip van jou (kan ook Granada zijn). Neem, indien aanwezig, de zegel en leg die op je tableau. Nu mag je 1 of 2 luxe goederen vanuit je pakhuizen terug in de voorraad leggen. Elk goed levert 1 punt en 1 tribuut op OF 2x zoveel als het goed hetzelfde is als aangegeven staat op de stadstegel. Daarna activeer je de stadsbonus (linksboven).

NB: Je kunt per speler 1 schip bij een stad plaatsen. Meer spelers mogen een schip bij een stad plaatsen. De eerste krijgt de zegel.

Handelsrelatie: Kies een stad met één van je schepen en verplaats het schip naar de rechterhelft van de stad. Staan hier al schepen? Dan krijgen de eigenaren van die schepen ieder 1 punt en 1 dinar. Bij een rode stad activeer je nu direct de bonusactie die rechtsboven staat aangegeven. Een blauwe stad levert niet direct iets op, maar geeft je tijdens de inkomstenfase extra inkomen.

Productie: Activeer de linkerbonus bij een stad waar één van je schepen staat. Transformeer daarna hoogstens 2 ruwe grondstoffen op je speelbord in luxe goederen. Deze luxe goederen komen in je pakhuizen.

Binnenste ring

In de binnenste ring kun je met de dichter de volgende 3 acties doen:

• Gedichten
• Reactiveren
• Ambachtsactie

Gedichten: Betaal de aangegeven hoeveelheid dinar onder de gedichtkaart en een gips, hout of marmer. Je mag 1 extra andersoortige grondstof betalen. Je krijgt 1, 2, 3 of 4 punten voor respectievelijk gips, hout, marmer en keramiek.

Je kunt een standaardgedicht (blauw of rood) of episch gedicht (grijs) kopen. Blauwe gedichten kost 1 dinar + 1 dinar voor elk blauwe gedicht dat je al hebt. Rode gedichten kosten 2 dinar + 1 dinar voor elk rode gedicht dat je al hebt. Grijze gedichten kosten 4 dinar + 1 voor elk grijze gedicht dat je al hebt. Je mag maximaal 2 grijze gedichten hebben.

Kies je voor een blauw gedicht? Schuif deze dan links onder je tableau zodat de blauwe kant zichtbaar is. Dit levert een permanent effect op. Kies je voor een rood gedicht? Schuif deze dan rechts onder je tableau zodat de rode kant zichtbaar is. Dit levert een direct effect op. Kies je voor een grijs gedicht? Leg deze dan onder je tableau. Dit levert punten op aan het einde van het spel.

Reactiveren: Activeer het effect van één van je rode gedichten.

Ambachtsactie: Ontvang 3 dinar en 1 dinar voor elke 2 gedichtkaarten die je hebt (kleur maakt niet uit).

3.4 – Einde van het spel

Na ronde 5 eindigt het spel. Er is geen ‘einde van de ronde-fase’. Deze wordt vervangen door de volgende stappen:

1. Spelers ontvangen (in beurtvolgorde) inkomsten voor blauwe gedichten en blauwe steden waarmee ze een versterkte handelsrelatie hebben.
2. Je schuift de rondemarker 1 veld naar rechts op het rondespoor.
3. Handel alle wenstegels af. Spelers krijgen dan punten voor het aantal dat ze van het afgebeelde symbool hebben. In ronde 3 scoor je de eerste wenstegel opnieuw en in ronde 5 scoor je de eerste en tweede wenstegels ook.
4. Spelers betalen (in beurtvolgorde) tribuut door hun tribuutmarker zoveel vakjes omlaag te zetten. Niet genoeg tribuut? Dan mag je 2 dinar, 1 zegel of 1 punt per tribuut betalen dat je tekort komt.
5. Dan scoren alle spelers hun eigen epische gedichten.
6. Vervolgens krijgt elke speler punten volgens de Handelskaart op het speelbord.
7. Tot slot krijgen spelers 1 punt voor elke zegel, luxe goed, marmer, keramiek en twee dinars.

De speler met de meeste punten wint. De tiebreaker is de meeste constructies (tegels en kaarten).

4 – Sabika Bordspel: Review

Om mijn mening zo goed mogelijk te geven, deel ik deze Sabika spel recensie op in de volgende onderdelen:

• Thema & Vormgeving
• Spelregels & Toegankelijkheid
• Strategie of Geluk?
• Spelmechanisme
• Interactie
• Herspeelbaarheid

Thema & Vormgeving

Op de heuvel al-Sabika, in het Spaanse Granada staat het Alhambra. Dit is een enorm monumentaal complex en een van de best bewaarde paleizen van de klassieke Arabische Islam. In Sabika zijn jij en je tegenstanders edellieden die bijdragen aan de bouw van dit paleis. Ook moet je handelsrelaties onderhouden om inkomsten en tribuut te verdienen. Je wil de grootste bijdrage leveren en zo de geschiedenisboeken ingaan als meest invloedrijke edele.

Hoewel de inleiding van de spelregels een idee geeft over het verhaal achter Sabika, was ik bij zowel de uitleg aan andere spelers als tijdens het spel niet bezig met het thema. Sabika is voor mij vooral een spel waarbij het thema niets meer toevoegt aan het spel dan enkel en alleen de uitstraling. Dat klinkt misschien negatief, maar ik plaats dit graag in het perspectief dat er weinig zware eurogames zijn die thematisch uitblinken. Persoonlijk vind ik het achtergebleven thema dus geen probleem.

Het speelmateriaal ben ik over het algemeen erg tevreden over. Het artwork is fraai, de iconografie is duidelijk en het speelmateriaal is van goede kwaliteit. Ik heb vooral een zwak voor het gips, hout, marmer en keramiek dat een eigen uitstraling heeft. Dit geldt echter ook voor al het andere houten speelmateriaal. Ik mis overigens wel een tegel of iets om aan te geven dat je de 80 punten hebt bereikt.

Iets wat een probleem kan zijn is de grootte van het speelbord. Deze is echt groot. Ongeveer 75 cm in de lengte en breedte. Het kan al een uitdaging zijn om dit op je tafel te passen. Het brengt alleen nog een ongemakkelijkheid. Symbolen en teksten zijn vanaf een afstandje niet altijd goed zichtbaar. Je zult dus geregeld over het bord heen moeten hangen om het beter te bekijken.

Aanvullend is het speelbord opgevouwen en bestaat het uit 9 vakken. Prima toch? Yes, maar wat ik ook deed: ik kreeg het speelbord niet helemaal plat. Sommige delen blijven door de vouwen ietwat omhoog staan. Het belemmert niet echt het spel, al doet het me afvragen of het speelbord toch niet iets kleiner kon zijn. Dan kon het misschien uit 4 opbouwbare delen bestaan.

Tot slot ben ik geen fan van het gekozen lettertype op kaarten. Hoewel dit bij het thema past, vind ik het wel slecht leesbaar. Bovendien konden we soms – zeker bij warm licht – lastig zien of de kleur van een symbool nu op gips (crème) of marmer (wit) betrekking had.

Spelregels & Toegankelijkheid

De Sabika spelregels zijn uitgebreid, maar ik vind ze goed beschreven. Er worden niet onnodig veel woorden gebruikt. Daarnaast vind ik de hiërarchie logisch. Ik zou alleen voor een ander font en andere kleuren voor tussenkoppen. Desnoods met een kader, dat ze iets meer opvallen als je door de spelregels bladert.

Voor de geïnteresseerden staan er in de spelregels trouwens donkere vlakken met een thematische achtergrond.

Er ontstond bij ons één scenario die niet door de spelregels beantwoord werd:

Stel dat je qua grondstoffen maar 1 hout hebt waar je een constructiekaart van kunt kopen. Je voert vervolgens de constructie-actie uit, betaalt 1 dinar om 1 punt te ontvangen en alle constructiekaarten af te leggen, maar kunt vervolgens niks bouwen omdat er geen kaart met hout als bouwkosten terug komt. Wat dan?

Werkt dit dan hetzelfde bij de markt waarbij je het eerste deel van de actie moet doen en het tweede deel niet hoeft?

Volgens Keep Exploring Games wel. Je hebt een risico genomen voor 1 punt en hebt de pech gehad dat je de bouwactie nu niet meer verder kunt uitvoeren.

Dan, de toegankelijkheid. Sabika is naar mijn mening verre van een toegankelijk bordspel. Het zal niet het grote publiek, maar wel een specifiek publiek aanspreken.

Sabika is een strak spel. Je hebt in de basis (slechts) 20 acties en kunt er wat extra krijgen met bonusacties. Je kunt ontzettend veel doen, al blijkt snel genoeg dat je altijd dinar, grondstoffen of tribuut te kort komt. Je moet dus zorgvuldig plannen en dat kost veel spelers best wat tijd. Daarnaast kan je planning goed uitpakken (en bevredigend zijn) alsook fout gaan (en dus pijnlijk zijn).

Bottom line, beurten kunnen even duren als je de verschillende opties overweegt en de beste keuze zoekt. Daar zit niet iedereen op te wachten. Iets met Analysis Paralysis ;). Bovendien kan een klein foutje best grote gevolgen hebben in een actie – of zelfs flinke punten – die je misloopt.

Niet geheel onbelangrijk: het speelbord is groot en alles neemt best wat plek in op tafel. De nodige ruimte maakt het spel ook iets minder toegankelijk dan normaal. Al denk ik dat fervent bordspelers hier wel plek voor hebben.

Strategie of Geluk?

Sabika bevat een klein deel geluk, maar is bovenal tactisch en misschien ook een beetje strategisch te benoemen.

De geluksfactor zit in de gedichten, constructiekaarten, pakhuizen en ruwe grondstoffen die beschikbaar zijn. Dit is immers speelmateriaal wat gedurende het spel (kan) worden aangevuld. Daarbij kun je de pech hebben dat er geen enkele kaart ligt die je goed kunt gebruiken en natuurlijk het geluk dat je precies kunt pakken wat je wil.

Een gedicht dat nét die extra constructie-actie geeft. Een constructiekaart dat precies past op je vorige kaart en waarmee je de gewenste bonusactie kunt activeren. Een pakhuis waarmee je nét die 3 extra tribuut kunt krijgen die je nog nodig had. Of de ruwe grondstof zijde die je nét nodig had om kleding te maken om in een stad te exporteren.

Dit zijn de elementen waar geluk een rol speelt. Het betreft echter best een groot deel van het spel.

Kijk, een deel staat wel vast. Zoals beschikbare acties, constructietegels, epische gedichten en stadstegels (met bijbehorende handelskaart). Daar kun je jouw gameplay op inrichten.

Maar omdat een groot deel van het spel dus niet vast staat, bestempel ik Sabika eerder als tactisch bordspel en niet zozeer een strategisch spel.

Daar komt ook nog eens bij dat de acties van je tegenstanders invloed hebben op jouw plannen. Kiezen ze hetzelfde actieveld als die jij wil? Dan wordt dat ineens duurder. Misschien kun je die actie zelfs niet meer betalen. Of wat dacht je van deze: je aast op een bepaalde constructietegel (en diens actie) maar ook die wordt weggekaapt door een tegenstander.

De invloed van andere spelers valt voor mij niet direct onder de geluksfactor. Je kunt immers op een deel anticiperen. Het versterkt alleen wel het gegeven dat dingen anders kunnen (en vaak zullen) gaan lopen dan je wil. Aan een strategie heb je dan niks. Je moet vooral flexibel blijven en kunnen schipperen tussen meerdere bronnen van punten.

Wat ik zelf een geweldige keuze vind is of je een standaardgedicht als blauw- of rood gebruikt. Kies je voor het permanente- of directe effect? Juist omdat je vaak dinar, grondstoffen en tribuut te kort komt is het extreem verleidelijk om voor het directe effect te kiezen. Toch leert de ervaring dat het soms echt verstandiger is om voor de blauwe zijde te kiezen. Zeker in het begin van het spel.

Plus een onmisbare tip die ik je wil geven is dat het maken van combinaties heel belangrijk is. Om een extreem voorbeeld te geven: Bouw een constructietegel waarmee je een handelsrelatie mag versterken. Speel met die bonusactie weer de bonusactie van een stad vrij waarmee je een nieuwe bouwactie kunt doen. Koop vervolgens de juiste constructiekaart, sluit de juiste kleur aan en pak nog een actie. Enzovoorts.

Let alleen wel op het gegeven dat je genoeg grondstoffen en/of dinar hebt!

Spelmechanisme

Ik vind het grappig. Ik zie ontzettend veel in Sabika, maar qua spelmechanismen vind ik het lastig te definiëren. Hieronder noem ik in ieder geval 4 mechanics die ik wel zie:

De opvallendste is natuurlijk Rondel. Het spel bevat een ronde schijf waar speelstukken (meestal) van spelers op staan. Je verplaatst speelstukken met de klok mee naar velden om acties uit te voeren. Vaak mag je een paar stapjes gratis doen en kosten meerdere stappen bijvoorbeeld geld. Bij Sabika werkt dat net zo. Je hebt zelfs 3 rondels in 1 én je moet extra betalen voor velden waar al speelfiguren staan.

Andere spellen met het rondel mechanisme zijn het bekende Patchwork en New York Zoo, Burggraven van het Westelijk Koninkrijk, Crown of Emara, IKI en Virtù.

Een andere die ik noemenswaardig vind is Chain Reactions. Ik weet niet of het echt een mechanisme te noemen is, maar kettingreacties zijn vaak wel iets in een spel wat mensen leuk vinden. Het betekent simpelweg dat je met 1 actie weer een bonus- of extra actie kunt activeren, en daarmee weer een actie, enzovoorts. Dat kan – met de juiste planning en een vleugje geluk – in Sabika ook.

Kettingreacties ken je misschien wel uit de spellen Clever, Witchstone, Mille Fiori en Steampunk Rally.

Dan is er nog Tableau Building. Elke speler heeft een eigen spelersbordje die bepaalde inkomsten en/of eigenschappen bepaalt. Gedurende het spel kun je het tableau beter maken met verschillende upgrades. In Sabika kun je opslagruimte uitbreiden en middels blauwe- en rode gedichten extra inkomsten en/of acties vrijspelen.

Dit zie je bijvoorbeeld ook in titels als Terraforming Mars, Scythe, Wingspan, Terra Mystica en Everdell.

Tot slot zit er voor mijn gevoel Route & Network Building in Sabika. Met dit mechanisme vorm je routes op het speelbord om een netwerk te creëren die bonussen en/of punten oplevert. In Sabika bouw je niet echt routes, maar probeer je wel plaatsen te bereiken met je schepen. Plaatsen die je bereikt leveren bonussen en/of punten op.

Iets vergelijkbaars gebeurt in Brass: Birmingham, Raja’s van de Ganges, Railroad Ink Yellow & Green, Get on Board en Witchstone.

Interactie

Sabika bevat veel interactie.

De meeste interactie heeft betrekking op concurrentie. Spelers willen iets en als iemand iets heeft gepakt, dan is het weg. Typische voorbeelden zijn zegels, constructietegels, constructiekaarten, pakhuizen en gedichten. Voor al deze onderdelen geldt: wie het eerst komt, eerst maalt.

In principe zijn actievelden altijd beschikbaar voor iedereen. Het is alleen wel zo dat als iemand in een ronde een actie vóór jou doet, dat zijn of haar speelfiguur de actie 1 dinar duurder maakt om uit te voeren. Meestal kies je een actieveld omdat je een bepaalde actie het beste kunt uitvoeren.

Incidenteel kwam het bij ons ook voor dat iemand meer acties als beste beschouwde, maar voor de actie koos die een andere speler daarna ook nog wilde doen. Puur om de actie 1 dinar duurder te maken. Op deze manier kan er dus ook een beetje agressieve interactie in Sabika voorkomen.

Bovendien zijn er enkele gedichtenkaarten waarbij de eigenaar van de kaart punten scoort, afhankelijk van hoe goed hij of zij aan een voorwaarde voldoet ten opzichte van andere spelers. De speler kan bijvoorbeeld 14, 9 of 6 punten krijgen bij een respectievelijke eerste, tweede en derde plaats. Als een speler een bepaald epische gedicht heeft, kun je natuurlijk proberen hem of haar tegen te werken.

Dan, de hoeveelheid spelers.

Er zit wel wat verschil tussen potjes met 2, 3 of 4 spelers. Bij 2 en 3 spelers heb je bijvoorbeeld de werkers van de Sultan op de rondel. Ze nemen plekken in, dat is waar. Ze echter wel voorspelbaarder dan andere spelers. Je weet immers waar ze de volgende ronde(s) staan. Hier kun je op anticiperen.

Mijn ervaring is dan ook dat je bij 2 spelers eigenlijk nooit hoeft te rusten. Bij 3 spelers komt dit incidenteel voor bij ons. Bij 4 spelers zien we dat er het vaakst wordt gerust. En ik denk dus dat dit komt doordat alle speelstukken hier onvoorspelbaarder zijn.

Mijn ervaring is dat je bij 2 spelers feitelijk nooit hoeft te rusten. Bij 3 spelers een enkele keer. Bij 4 spelers vaker.

Bij 2 en 3 spelers krijg je weliswaar werkers van de sultan op de rondel. Maar deze zijn voorspelbaar. Je weet waar ze de komende rondes gaan staan en dus kun je zó plannen dat je niet op hun velden komt te staan.

Bij 4 spelers ben je volledig afhankelijk van wat andere spelers doen. Hier kun je niet plannen. Én, wat ik vaker meemaakte, was dat spelers bewust plekken in gingen nemen om andere spelers te dwingen tot rusten. Met hogere aantallen zit er dus ook wat meer onvoorspelbaarheid in Sabika.

Herspeelbaarheid

Sabika biedt voldoende variatie in de startopstelling. Pakhuizen, constructiekaarten, gedichten, stadstegels, handelskaarten en gebeurtenistegels (expert-module). Ze zijn altijd anders. Aan het begin van- en tijdens het spel. Het maakt dat je vertrekpunt altijd anders is en dat je, gedurende het spel, op detailniveau nooit dezelfde keuzes maakt.

De ene keer wil je als eerste actie een constructiekaart kopen en een bonusactie vrijspelen. De andere keer wil je een blauw, standaard gedicht kopen omdat het permanente effect je veel voordeel zal opleveren. En weer in andere potjes wil je eerst gaan exporteren voor een zegel en stadsbonus.

Wat het beste is om te doen, hangt elke keer af van wat er ligt. En dat houdt het spel gevarieerd.

Nou moet ik wel zeggen dat je binnen die variatie altijd hetzelfde doet. Namelijk “van alles een beetje”. Je hebt geen verschillende strategieën om uit te proberen. Het is elke keer weer volgen wat er op je pad komt. En uiteindelijk betekent dit dat je elk facet van het spel wel een keer bezoekt. Qua strategie kun je dus niet echt variëren.

Is dat echt een probleem? Dat denk ik niet. Althans, voorlopig niet. Sabika is niet zozeer complex qua regels, maar vooral complex in het maken van de juiste keuzes. Het duurt best wel even voordat je dit goed onder de knie hebt. Wij werden met elk potje wel beter, maar zijn uiteindelijk nog geen professional.

Als je plezier hebt in een langere leercurve, dan zal Sabika goed bij je passen. Vind je het irritant als je na een paar potjes nóg de juiste tactiek niet weet? Dan zul je sneller uitgekeken zijn op dit bordspel.

5 – Sabika Bordspel: Waar te koop?

Je kunt het bordspel Sabika online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl en Spelhuis.be.

Nu ben jij aan de beurt!

In dit blog heb ik je verteld over het bordspel Sabika. Het werd bedacht door Germán P. Millán en internationaal uitgebracht door Ludonova. Keep Exploring Games verzorgt de uitgave in het Nederlands (en Spaans).

Ik liet je foto’s zien van al het speelmateriaal, gaf je de speluitleg én deelde mijn Sabika spel review met je.

Als je nog vragen hebt over dit bordspel, stel ze dan gerust in een reactie. Wil je graag je eigen review delen? Dan hoor ik je mening graag ook in een reactie, zodat andere lezers er nog wat aan hebben :)!

Voor de hoofdafbeelding van dit blog heb ik gebruik gemaakt van een foto van Jose Francisco Fernandez Saura via Pexels.