Afgelopen weekend was ik op het Spellenspektakel in de Jaarbeurs Utrecht. Niet als bezoeker, maar om vrijwillig The Dutch Game Mill te helpen. Mijn taak? Het spel Konumo Batalo uitleggen aan geïnteresseerden (en dat waren er nogal wat!).
Maar een spel uitleggen is soms moeilijker dan je denkt. Je moet je boodschap precies afbakenen en zorgvuldig formuleren, dat de doelgroep het snapt én nog steeds zin heeft in het spel.
Ik kreeg gelukkig positieve reacties over de uitleg, dus ik dacht: Misschien kan ik wat tips delen over het uitleggen van spelregels.
En ja hoor, daar is weer een nieuw blog met een stappenplan om spellen goed uit te leggen!
Stap 1: Aan wie moet je uitleggen?
Voordat je ook maar je mond opent is het handig om even te kijken wie er tegenover je zit. Aan wie moet je eigenlijk een spel gaan uitleggen?
Kijk. Ik heb een vriend die liever spelenderwijs leert. Hij wil een kort verhaal en gewoon beginnen. Weer een andere vriend wil eerst alle uitzonderingen en details weten.
En ik ben ook geneigd hem die te geven, want anders krijg ik tijdens het spel een “Ja maar dát heb je niet verteld!” om de oren ;).
Pas de hoeveelheid informatie dus altijd aan, aan de personen aan wie je moet uitleggen.
Moet je uitleggen aan personen met verschillende karakters (Zoals bij mijn vrienden)? Probeer dan een gulden middenweg te vinden. Óf zorg ervoor dat je de verwachting managet. In zo’n geval spreek ik gewoon van tevoren uit dat het spelletje een testspel wordt om het te leren. Iedereen zal fouten maken, maar een volgend potje zal dan alleen maar beter gaan.
Stap 2: Begin met de rode draad en het doel
Ik begin mijn uitleg meestal met 2 onderdelen:
- Ik vertel in hoofdlijnen wát je gaat doen…
- …en ik vertel waaróm je dat gaat doen.
Wát je gaat doen is daarbij de rode draad. Waaróm je het doet is in dit geval het doel.
Voorbeeld: Je gaat met Ticket to Ride treintjes plaatsen op het bord om punten te scoren. De speler die de meeste punten haalt wint het spel.
Voorbeeld: Je gaat met Catan je imperium uitbreiden op het bord om punten te scoren. De speler die als eerste 10 punten haalt, wint het spel.
Voorbeeld: Met 30 Seconds moet je, binnen 30 seconden, woorden omschrijven aan je teamgenoten. Voor elk goed geraden woord mag je een vakje vooruit. Het team dat als eerst de finish bereikt wint het spel.
Stap 3: Vervolg met het spelverloop
Als het doel duidelijk is, werk ik terug en vertel ik hoe het spelverloop eruit ziet. Meestal omschrijf ik daarbij 2 dingen:
- Hoe ziet een ronde eruit?
- Hoe ziet een beurt eruit?
En even voor de definitie: Een ronde kan meerdere beurten hebben.
Voorbeeld: Met Ticket to Ride ben je om de beurt aan zet. Je hebt dan de keuze uit 3 acties. (1) Je kunt nieuwe treinkaarten pakken. (2) Je kunt treinkaarten betalen om treintjes op een route te leggen. (3) Je kunt nieuwe bestemmingskaarten pakken.
Voorbeeld: Met Catan ben je om de beurt aan zet. Elke keer als er wordt gedobbeld, ook als het niet jouw beurt is, krijg je grondstoffen. Als het wél jouw beurt is, mag je na het dobbelen deze grondstoffen gebruiken om nieuwe straten, dorpen of steden te bouwen. Je kunt er ook ontwikkelingskaarten mee kopen. En mis je een benodigde grondstof? Dan kun je proberen te handelen met je medespelers.
Voorbeeld: Met 30 Seconds is elk team om de beurt aan zet. Één teamlid pakt een kaartje met 5 woorden. Hij of zij gaat deze woorden nu omschrijven aan zijn teamgenoten, zónder deze woorden (of woorddelen) te noemen. De teamgenoten proberen binnen 30 seconden zoveel mogelijk woorden te raden. Na de 30 seconden gooi je nog met de dobbelsteen. Dan pak je het aantal geraden woorden, hier haal je het gegooide getal vanaf en dié aantal plaatsen mag je vooruit op het bord.
Stap 4: Hoe haal je punten?
Als je een spel wint door de meeste punten te halen, dan is het altijd goed om te benadrukken hoe je punten haalt. Daarom behandel ik dit ook nog even:
Voorbeeld: Je scoort met Ticket to Ride punten voor het bouwen van treintjes, het halen van bestemmingskaarten én het behalen van de langste, ononderbroken route.
Voorbeeld: Je scoort met Catan punten via dorpen, steden, de langste handelsroute, de grootste riddermacht én eventuele bonuspunten uit ontwikkelingskaarten.
Stap 5: Iets gemist?
Daarna kijk nog even op tafel of er een kaartje, symbool of voorwerp ligt dat ik nog niet heb uitgelegd. Die omschrijf ik dan nog even.
Stap 6: Vragen?
Tot slot is het handig om te controleren of alles duidelijk is óf dat er vragen zijn.
Zijn die eenmaal beantwoord? Dan ben je ready to go!
Nu ben jij aan de beurt!
Zoals ik al eerder zei: spellen goed uitleggen is moeilijk. En mijn stappenplan biedt ongetwijfeld handvatten, maar is niet per se de heilige graal. Sommige spellen zijn veel complexer en vereisen misschien wel een andere invalshoek.
Als je beter wil worden in uitleggen is mijn blog denk ik een mooi begin. Blijf daarnaast vragen aan mensen aan wie je zojuist hebt uitgelegd of ze je uitleg fijn vonden. Misten ze nog iets? Kon er iets anders? Juist door de feedback van anderen kun je nog beter worden in het uitleggen van spelregels.
Leg jij vaak spellen uit? Hoe pak jij dit aan? Ik hoor jouw tips graag in een reactie!
cool