Hoewel ik zelf een breed spectrum aan bordspellen waardeer, gaat mijn persoonlijke voorkeur uit naar zware, strategische bordspellen. De heavy weights, de expertspellen, de brainburners. Maar wat vind ik nou leuke strategische spellen?
In dit blog neem ik eerst de termen strategisch en tactisch onder de loep en daarna deel ik mijn beste strategische bordspellen top 10!
Voordat je begint met lezen: de meeste strategische bordspellen in dit blog zijn gesponsord door de uitgever zelf. Ik kreeg ze eerder om er een review over te schrijven of omdat ik het waardige spellen vond om aan dit blog met strategie spellen toe te voegen. Ondanks de sponsoring heb ik de inhoud van dit blog dus helemaal zelf bepaald.
Wat zijn strategische spellen?
Strategische spellen zijn spellen waarbij je naar de overwinning kunt werken met een vooraf gedefinieerd plan van aanpak. Dit plan is je strategie. Meestal (maar niet altijd) bevatten strategiepellen minimaal 3 van onderstaande eigenschappen:
- Je hebt per beurt de keuze uit diverse, vaststaande acties.
- Je kunt op meerdere manieren punten scoren.
- Jij en je tegenstanders kunnen elkaar (negatief) beïnvloeden.
- De geluksfactor is meestal zo klein mogelijk.
Strategische bordspellen worden ook weleens aangeduid met deze synoniemen:
- Expertspellen
- Moeilijke spellen
- Heavy weight games
- Tactische spellen
Ik zie overigens wel degelijk een verschil tussen de termen strategie en tactiek. Strategie is een plan van aanpak voor de lange termijn. Tactiek is een (slimme) keuze voor de korte termijn. Bij strategische spellen kun je vooruit plannen. Bij tactische spellen kan dat niet. Hier speelt geluk altijd nog een relatief grote rol. Bijvoorbeeld omdat je afhankelijk bent van kaarten die je trekt of resultaten die je met dobbelstenen gooit. Misschien kan ik het verschil tussen een strategisch- en tactisch spel het beste als volgt omschrijven:
“Bij een tactisch spel bepaalt het spel min of meer jouw route, terwijl je bij een strategisch spel zelf de koers bepaalt.”
In dit blog deel ik bordspellen die op zijn minst een strategisch karakter hebben. Ze hebben dus ook tactische elementen. Er zijn nu eenmaal weinig spellen die 100% strategisch zijn, al deel ik daar 2 titels van aan het einde van m’n blog.
Tot slot wil ik benoemen dat deze strategische bordspellen top 10 weliswaar mijn favorieten bevat, maar dat de volgorde willekeurig is. Ik kan niet goed kiezen ;).
10 – Brass Birmingham
- Uitgever: White Goblin Games
- Aantal spelers: 2 tot 4 personen
- Vanaf leeftijd: 12 jaar
- Speelduur: 90 minuten
- Soort spel: Hand Management, Area Control
In Brass Birmingham kruipen jij en je tegenstanders in de huid van concurrerende ondernemers tijdens de Industriële Revolutie tussen 1770-1870. Je probeert slim gebruik te maken van grondstoffen, die van je tegenstanders en die van jezelf, om je netwerk uit te breiden en om industriële gebouwen te bouwen. Daar verdien je niet alleen punten mee, maar je verhoogt ook je inkomen. En dat geld kun je weer investeren in nieuwe gebouwen. Je speelt 2 tijdperken: het kanaal-tijdperk en het spoor-tijdperk. Na elk tijdperk volgt een puntentelling. De speler die na het spoor-tijdperk de meeste punten heeft, wint het spel!
> Lees hier mijn uitgebreide Brass Birmingham review!
Ik vind Brass Birmingham een van de meest uitdagende bordspellen die ik ooit heb gedaan. Je hebt waarschijnlijk 2-3 potjes nodig om alles foutloos te spelen. Daarna zul je nog talloze potjes moeten doen om er goed in te worden. Er komt weinig geluk bij kijken, je kunt (lees: moet) veel plannen en er is no room for error. De spelmechanismes en bijkomende interactie leggen heerlijke dilemma’s op tafel. Ideaal voor de liefhebber van zware, moeilijke eurogames. Maar heb je snel last van analysis paralysis? Dan kun je misschien beter een ander spel kiezen.
Je kunt dit strategische bordspel momenteel alleen nog in het Engels kopen. White Goblin Games brengt binnenkort de Nederlandstalige versie uit.
9 – Woodcraft
- Uitgever: Jumping Turtle Games
- Aantal spelers: 1-4 Personen
- Vanaf leeftijd: 12 jaar
- Speelduur: 90-120 minuten
- Soort spel: Dice Placement
In Woodcraft proberen jij en je tegenstanders de beste houtbewerker te worden. Je kiest om de beurt één van de 7 acties op het actiewiel. Des te langer een actie niet wordt gekozen, des te waardevoller die wordt. Met deze acties kun je geld (= besjes) verdienen en daarmee dobbelstenen (= hout) kopen, planten (om een boom te laten groeien) en bewerken, zoals zagen en lijmen. Je kunt ook je werkplaats verbeteren door hulpjes in te huren en nieuw materiaal te kopen. Uiteindelijk wil je bestellingen voltooien die bonussen én punten opleveren. De speler die na 14 rondes de meeste punten heeft wint het spel.
> Lees hier mijn uitgebreide Woodcraft bordspel review!
Ik vind Woodcraft een fraai vormgegeven, zwaar bordspel. Dankzij het thema voelen veel elementen logisch aan. Al kan het even duren voordat je het actiewiel goed doorhebt. Echter, de schijf geeft wel een unieke draai aan het selecteren van acties. Interactie tussen spelers komt altijd neer op concurrentie: Middelen zijn beperkt, dus wie eerst komt, eerst maalt. Je kunt Woodcraft definiëren als ‘strak’ spel. Je moet alles in slechts 14 beurten fixen en een klein foutje kan hard worden afgestraft. En daar zit precies de uitdaging. Tot slot is het spel naar mijn mening niet echt strategisch, maar op tactisch vlak moet je wel degelijk uit goed hout gesneden zijn om een score van de bovenste plank neer te zetten.
Je kunt dit strakke, tactische bordspel online bestellen op bol.com (Engels), Spellenrijk.nl (Engels), Spellenwinkel.nl (Engels) en Spelhuis.be (Nederlands).
8 – Bitoku
- Uitgever: Keep Exploring Games
- Aantal spelers: 1 tot 4 personen
- Vanaf leeftijd: 12 jaar
- Speelduur: 90-120 minuten
- Soort spel: Dice Placement, Set Collection
In Bitoku proberen spelers met behulp van yōkai, kodama’s en pelgrims om de nieuwe Grote Geest van het Woud te worden. Je speelt 4 rondes die elk uit 4 fasen bestaat.
Eerst krijg je inkomsten en neem je yōkai-kaarten van je persoonlijke deck. Daarna gaan spelers om de beurt kaarten spelen op hun tableau en dobbelstenen plaatsen op het speelbord om acties te doen. Zo kun je extra yōkai-kaarten en Bitoku-kaarten nemen, pelgrims laten bewegen, kristallen verzamelen, gebouwen bouwen, itama’s vinden, kodama’s laten bewegen en nog veel meer. Daarna bepaal je de nieuwe spelersvolgorde en tot slot wordt de volgende ronde voorbereid.
Er is echt veel dat je kunt doen en je kunt op veel manieren punten scoren. Je verzamelt een deel tijdens het spel én een deel krijg je aan het einde van het spel. De speler met de meeste punten wint.
> Lees hier mijn uitgebreide Bitoku bordspel review !
Ik vind Bitoku een zwaar, strategisch spel dat zich onderscheidt van andere heavy eurogames door een prachtige vormgeving. De hoeveelheid speelmateriaal, de spelregels en het speelbord zijn misschien wat overweldigend, maar het algehele spelverloop is best eenvoudig. De uitdaging zit vooral in de talloze actie-mogelijkheden waar je uit kunt kiezen en de concurrentie (wie eerst komt, eerst maalt) die daar een rol in speelt. Dit is vervelend voor spelers met Analysis Paralysis, maar zorgt wel voor een extreem hoge herspeelbaarheid. What can I say? Je kunt veel ontdekken in de wereld van Bitoku.
Je kunt dit mooie strategische bordspel online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl, Amazon.nl en Spelhuis.be.
7 – Terraforming Mars
NB: Op de foto’s hierboven zie je houten speelmateriaal. Dit zit niet bij het basisspel maar betreft een aparte insert!
- Uitgever: Intrafin
- Aantal spelers: 1-5 Personen
- Speelduur: 90-120 Minuten
- Vanaf leeftijd: 12 Jaar
- Soort: Hand Management, Tile Placement en Set Collection
In Terraforming Mars krijgen alle spelers de opdracht om Mars bewoonbaar te maken. Daarvoor moet het zuurstofgehalte, de temperatuur én het waterniveau (d.m.v. 9 oceanen) op niveau zijn. Elke speler is een corporatie en begint met een startkapitaal. Met dit startkapitaal kun je kaarten spelen die je weer nieuwe voordelen opleveren. Denk daarbij aan extra inkomsten, extra acties en punten. De speler die uiteindelijk de grootste bijdrage heeft geleverd aan het terraformen van Mars (en dus de meeste punten heeft), wint het spel.
> Lees hier mijn uitgebreide Terraforming Mars review!
Terraforming Mars behoort tot mijn favoriete spellen met een tactische en strategische mix. Toegegeven, het ziet er wat plat en misschien zelfs ‘lelijk’ uit én het komt traag op gang (behalve als je met Terraforming Mars Prelude speelt), maar het spelverloop voelt zo bevredigend. Je kunt echt een mooie engine opbouwen en heerlijke combinaties maken. Voeg daar de concurrentie aan toe op het speelbord en je hebt een geweldig, strategisch bordspel voor volwassenen te pakken.
Je kunt dit strategische bordspel online bestellen op o.a. bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Amazon.nl en Spelhuis.be.
7 – Maracaibo
NB: Bovenstaande foto’s laten zien hoe het spel er uit ziet. Op diverse foto’s zie je ook elementen van de uitbreiding Maracaibo: The Uprising.
- Uitgever: Geronimo Games
- Aantal spelers: 1-4 Personen
- Speelduur: 120 Minuten
- Vanaf leeftijd: 12 Jaar
- Soort: Rondel, Hand Management
In Maracaibo ga je met je schip rondvaren in het Caribisch gebied. Je bezoekt steden en dorpen, verhandelt goederen, voert acties uit en gaat op expeditie. Tegelijkertijd probeer je invloed te krijgen in de drie grote landen Engeland, Frankrijk en Spanje. De speler die na 4 ronden de meeste punten heeft, wint het spel.
Lees hier mijn uitgebreide Maracaibo bordspel review !
Maracaibo is een van de zwaarste, meest strategische spellen van Geronimo Games. Het ziet er mooi uit, je kunt diverse strategieën proberen en het heeft een hoge herspeelbaarheid. Door de uitgebreide spelregels zullen casual boardgamers eerst overstag moeten gaan, maar die hard boardgamers hijsen maar al te graag hun zeilen om naar Maracaibo te varen.
Je kunt dit strategische spel online bestellen bij o.a. bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl en Spelhuis.be.
5 – Ark Nova
- Uitgever: White Goblin Games
- Aantal spelers: 1 tot 4 personen
- Vanaf leeftijd: 12 jaar
- Speelduur: 120 minuten
- Soort spel: Tile Placement, Set Collection
Ark Nova is het eerste officiële spel van Duitse designer Mathias Wigge en internationale reviewers spreken vol lof over het spel. Op het moment van schrijven staat het spel zelfs op plaats 4 van BoardGameGeek. In Ark Nova gaan spelers een moderne dierentuin ontwerpen. Je bouwt verblijven voor dieren, verzamelt dieren en steunt goede doelen over de hele wereld. Een leuk concept is, dat des te langer je met een bepaalde actie wacht, des te meer die actie waard wordt. Uiteindelijk probeer je goede combinaties te maken en zo de meeste punten te scoren.
> Lees hier mijn uitgebreide Ark Nova review!
Ik vind Ark Nova een erg goed bordspel. Niet origineel, maar goed. De lovende, internationale reacties zijn naar mijn mening terecht. Ja, het is een ‘beest’ van een spel, maar het verloopt uitermate vloeiend, het heeft een bekend thema en het bevat meerdere herkenbare spelmechanismen. Ondanks dat het als zware eurogame wordt bestempeld, vind ik persoonlijk dat de complexiteit (mede door de herkenbaarheid) best meevalt. Dan nog even over de olifant in de kamer: de lange speelduur. Tja, dáár kun je niet omheen. Hoe dan ook: dit is een van de meest populaire strategiespellen van afgelopen jaren.
Je kunt dit strategische bordspel o.a. bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl en Spelhuis.be.
4 – Scythe
- Uitgever: Stonemaier Games
- Aantal spelers: 2-5 Personen
- Speelduur: 120 Minuten
- Vanaf leeftijd: 14 Jaar
- Soort: Strategisch spel
Scythe speelt zich af in een alternatieve, dystopische geschiedenis na de Eerste Wereldoorlog. Diverse leiders uit Oost Europa proberen in het naoorlogse landschap uit te breiden en rijkdom te vergaren. Je kunt gebieden verkennen op het speelbord, grondstoffen verzamelen, gebouwen bouwen en je legermacht vergroten. Wees alleen niet te agressief, want dat gaat ten koste van je populariteit. En je populariteit heeft juist invloed op je welvaart. Je kunt op verschillende manieren sterren verzamelen. Zodra een speler 6 sterren heeft verzameld, eindigt het spel en volgt de puntentelling (geld = punten). De speler die het meeste geld heeft, wint het spel!
Ik vind Scythe echt een geweldig, strategisch bordspel waarbij engine building centraal staat. Spelers bepalen zelf welke acties zij op hun spelersbord beter willen maken en moeten tegelijkertijd rekening houden met het speelveld waar spanning heerst. Spelers dienen grondstoffen te verzamelen en gebieden te bezetten om acties uit te voeren, maar willen niet per se de confrontatie met andere spelers aangaan. Al gebeurt dat toch. Het geeft een soort Koude Oorlog-achtige setting waarbij je vooral moet anticiperen op je tegenstanders.
Je kunt dit geweldige strategie bordspel online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl, Amazon.nl en Spelhuis.be. Let op, dit spel is alleen in het Engels verkrijgbaar.
3 – Tapestry
NB: Bovenstaande bevat foto’s van Tapestry en uitbreidingen (ik heb geen goede foto’s van alleen het basisspel). Het algehele idee is gelijk, maar houdt dus rekening met kleine afwijkingen als je het basisspel zou kopen!
- Uitgever: 999 Games
- Aantal spelers: 1-5 Personen
- Speelduur: 40-200 Minuten
- Vanaf leeftijd: 14 Jaar
- Soort: Tableau Building, Tracks & Area Control
In het strategiespel Tapestry speel je een beschaving die na 5 tijdperken zoveel mogelijk punten moet hebben verdiend. Tijdens elk tijdperk betaal je grondstoffen om jezelf te ontwikkelen op één of meer ontwikkelingssporen: Ontdekken, Wetenschap, Militair en Technologie. Elk spoor biedt een eigen manier van punten (en andere voordelen) scoren. Daarnaast kun je met bepaalde ontwikkelingen ook je inkomen verhogen. Zo krijg je in toekomstige tijdperken meer grondstoffen, die je weer kunt investeren in de ontwikkelingssporen én dus in punten.
Lees hier mijn uitgebreide Tapestry bordspel review !
Ik vind Tapestry een heerlijk strategisch spel om te doen. De enige geluksfactor zit in tapijtkaarten die je trekt en techniekkaarten die beschikbaar zijn. Voor de rest kun je zelf bepalen op welke sporen je naar voren gaat en weet je van tevoren welke middelen je tot je beschikking hebt. Het speelt uitermate vloeiend (al kan het even duren voordat je de regels goed onder de knie hebt), er is relatief weinig downtime én je kunt erg veel variëren. Ik had alleen iets meer van het thema verwacht. Los daarvan vind ik het er fraai uit zien op tafel!
Je kunt dit strategiespel online bestellen bij o.a. bol.com, Spellenrijk.nl (Engels), Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl, 999Games.nl en Spelhuis.be.
2 – Age of Innovation
- Uitgever: White Goblin Games
- Aantal spelers: 1-5 Personen
- Speelduur: 40-200 Minuten
- Vanaf leeftijd: 14 Jaar
- Soort: Rondel, Area Control
In Age of Innovation is elke speler een volk dat zijn of haar leefgebied op het speelbord wil vergroten. Elke ronde krijg je eerst inkomen en daarna voer je om de beurt steeds 1 actie uit. Zo ’terraform’ je gebieden zodat jouw volk er kunt wonen en bouw- en upgrade je gebouwen. Tegelijkertijd kun je investeren in vaardigheden, wetenschap en innovaties. Dit levert niet alleen punten op, maar ook eenmalige en/of permanente voordelen tijdens het spel. Na de 6e ronde worden er nog punten uitgedeeld voor de grootste gebieden en vorderingen op het wetenschapsspoor. De speler met de meeste punten wint.
Lees hier mijn uitgebreide Age of Innovation bordspel review !
Ik vind Age of Innovation een geweldig, strategisch bordspel. Is het vernieuwend? Nee, het is grotendeels Terra Mystica, maar er zijn – naast andere looks – 2 belangrijke verschillen te noemen. Ten eerste kun je nu ook boeken verzamelen om nieuwe acties mee te doen en/of innovatietegels mee te kopen. Dit geeft meer opties en strategische mogelijkheden, al kan de Analysis Paralysis ook toenemen met langere beurten tot gevolg. Ten tweede kun je met Age of Innovation veel meer variëren. Zo kun je alle volkeren mixen en matchen met verschillende terreinsoorten en is een groot deel van het speelmateriaal elk spel weer anders. Ik zou het niet direct aanraden als je Terra Mystica (of Gaia Project) al hebt. Heb je die beide nog niet en houd je van zware, strategische bordspellen? Dan is deze zeker de moeite waard!
Je kunt dit beste strategische bordspel online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl en Spelhuis.be.
1 – Virtù
- Uitgever: Geronimo Games
- Aantal spelers: 2-5 Personen
- Speelduur: 120 Minuten
- Vanaf leeftijd: 14 Jaar
- Soort: Rondel, Area Control
In Virtù zijn jij en je tegenstanders Italiaanse politieke entiteiten die tijdens de Renaissance hun macht proberen te vergroten. Iedere speler heeft een eigen paleis en domein. In het paleis liggen kaarten (personen) en in je domein liggen tegels (titels en eigendomsbewijzen van steden). Op zowel kaarten als tegels staan middelen waarmee je acties en nieuwe personenkaarten kunt betalen.
Elke ronde verplaats je jouw marker naar een andere zaal in je paleis om daar een actie te activeren. Acties zijn: besturen, aan mecenaat doen, handel drijven, annexeren, oorlog voeren en complotten smeden. Zodra iedere speler één actie heeft gedaan mag je jouw paleis reorganiseren, moet je legers betalen en/of uitbreiden én mag je nieuwe personen inhuren. Je krijgt o.a. punten door steden te annexeren en/of veroveren, te investeren in kunst en wetenschap én religieuze invloed te realiseren. De speler met de meeste punten wint het spel.
Lees hier mijn uitgebreide Virtù bordspel review !
Ik vind Virtù het moeilijkste, strategische spel van Geronimo Games. Het is echt niet voor iedereen weggelegd. Maar als je van zware spellen houdt, dan is het absoluut de moeite waard om te proberen. Dit is vooral te danken aan het unieke, draaiende mechanisme op ieders spelersbord om acties uit te voeren. In mijn optiek is dit een perfect voorbeeld van 100% strategie daar niets hoeft af te hangen van het geluk. Maar onthoud: zelfs de ervaren bordspeler zal niet zonder moeite de steile leercurve op klimmen.
Je kunt dit strategische bordspel online bestellen bij o.a. bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl, Valhallaboardgames.nl en Spelhuis.be.
Nu ben jij aan de beurt!
In dit blog heb ik je mijn definitie van strategische bordspellen gegeven, alsook synoniemen en mijn top 10 binnen dit genre.
Zoek je meer inspiratie? Bekijk dan eens de strategische spellen in onderstaande webshops:
Wat vind jij nou de beste strategische spellen? Ook de spellen in mijn blog, of juist iets totaal anders? Ik hoor het graag in een reactie!
Nou nou, als je Hoogspanning al een moeilijk strategisch spel vind dan heb je zeker nog nooit Diplomacy, Machiavelli of Civilization gespeeld.
hoogspanning is een leuk spel maar zeker niet moeilijk.
Beste Peter,
Bedankt voor je reactie op m’n blog met strategische spellen.
Je haalt een terecht punt aan. Ik vind dat de term ‘strategisch’ niet altijd goed wordt gebruikt. Diverse spellen in dit blog vallen wat mij betreft dan ook niet meer onder strategisch, maar eerder onder tactisch.
Moeilijkheid is natuurlijk een relatief begrip omdat dit per persoon kan verschillen.
Hoe dan ook, ik heb dit blog in 2017 denk ik geschreven en het kan zeker een opknapbeurt gebruiken. Dat komt op m’n to do!
Groet en veel speelplezier,
Hans van Spellenwijs.nl