Turmoil is, op dit moment, de laatst uitgebrachte Terraforming Mars uitbreiding voor dit succesvolle bordspel. Turmoil brengt gebeurtenissen en politiek in het spel.
En zoals politici het nooit voor iedereen goed kunnen doen, zo geldt dat ook voor deze uitbreiding.
In dit blog vind je VEEL foto’s, de speluitleg en mijn Terraforming Mars Turmoil review!
Voordat je begint met lezen: Intrafin gaf mij de Terraforming Mars uitbreiding Turmoil zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.
Zoals je op de planeet Mars te maken kunt krijgen met meerdere gebeurtenissen, zo vind je in dit blog meerdere onderwerpen:
1 – Algemene Informatie
- Soort spel: Uitbreiding voor Terraforming Mars
- Aantal Spelers: 1-5 Personen
- Speelduur: 150 Minuten
- Vanaf Leeftijd: 12 Jaar
- Uitgever: Intrafin
- Spelauteur: Jacob Fryxelius
- Illustrator: William Bricker & Isaac Fryxelius
- Te koop bij: bol.com – Spellenrijk.nl – Spellenwinkel.nl – Spelhuis.be
2 – Unboxing
Deze unboxing bestaat uit 2 delen. Eerst geef ik een lijst van het speelmateriaal dat er in de doos zit. Daarna laat ik foto’s zien van het speelmateriaal.
Wat zit er in de doos?
Je krijgt het volgende speelmateriaal bij Terraforming Mars Turmoil:
- 16 Nieuwe projectkaarten
- 5 Nieuwe corporatiekaarten
- 2 Referentiekaarten
- 1 Terraformingcommissie speelbord
- 6 Beleidstegels
- 35 Afgevaardigden (7 per spelerskleur)
- 14 Neutrale afgevaardigden (grijs)
- 1 Dominantie-marker
- 1 Wereldevenement speelbord
- 31 Wereldevenement kaarten
- 1 Terraformer mijlpaaltegel
- 2 Referentiekaarten
- 1 Terraforming Mars Turmoil spelregels
Laten we maar eens naar wat foto’s kijken.
Hieronder zie je de voorkant van de doos:
En dit is de achterkant:
En de binnenkant:
Je vindt de Terraforming Mars Turmoil spelregels terug in een boekje van 8 bladzijden (al staat er op de voorkant en achterkant geen tekst):
Een van de nieuwe toevoegingen is het Terraformingcommissie Speelbord:
Hier komen afgevaardigden van spelers op te staan:
Alsook neutrale afgevaardigden:
Afhankelijk van de regerende partij komt er ook een beleidstegel op het bord te liggen. Voor elke partij is er één beleidstegel:
En dan is er nog een zogenaamde dominantie marker voor de grootste partij:
Oja, er zijn ook nog 2 referentiekaarten met een overzicht van de symbolen op het bord en beleidstegels:
De tweede toevoeging is een wereldevenementen speelbord:
Hierop komen wereldevenementkaarten te liggen. Deze kaarten bepalen waar neutrale afgevaardigden op het terraformingcommissie speelbord komen te liggen alsook welke gebeurtenis er elke ronde zal plaatsvinden.
Als er iets nieuws aan het spel wordt toegevoegd, kunnen nieuwe corporaties en projectkaarten eigenlijk niet uitblijven. Hieronder zie je de nieuwe corporaties:
En wat voorbeelden van de nieuwe projectkaarten:
3 – Terraforming Mars Turmoil: Wat voegt het toe?
Wat voegt deze uitbreiding toe?
Met Turmoil worden de volgende elementen toegevoegd:
- Terraformingcommissie
- Wereldevenementen
- Nieuwe corporaties & projectkaarten
3.1 – Terraformingcommissie
De eerste grote toevoeging van Turmoil is de Terraformingcommissie. Deze commissie bestaat uit 6 partijen. Zodra een van die partijen aan de macht komt, heeft dat invloed op de verdiensten van corporaties. Spelers krijgen namelijk een eenmalige bonus en een regeerbeleid met een permanent effect dat geldt voor die ronde.
Bonussen en Regeerbeleid
Hieronder beschrijf ik kort de eenmalige bonus en het effect per partij:
- Mars Eerst: Geeft 1 M€ per gebouwlabel en één staal zodra je een tegel op Mars plaatst.
- Wetenschappers: Geeft 1 M€ per wetenschapslabel en je kunt eenmalig 10 M€ betalen voor 3 kaarten.
- Eenheid: Geeft 1 M€ per Venus-, Aarde- en Jupiterlabel en titanium is 1 M€ extra waard.
- Kelvinisten: Geeft 1 M€ per warmteproductie en je kunt 10 M€ betalen om je warmte- en energieproductie met 1 te verhogen.
- Groenen: Geeft 1 M€ per plant-, microbe- en dierenlabel en je krijgt 4 M€ per groentegel die je plaatst.
- Roden: De speler met het laagste TN krijgt 1TN en je verliest 3 M€ met elke stap dat je TN wordt verhoogd.
NB: Het effect van de Roden is negatief.
Hoe komt een partij aan de macht?
Aan het einde van elke ronde komt er een nieuwe partij aan de macht. Deze partij had in die ronde de meeste afgevaardigden. Tijdens het spel worden er neutrale afgevaardigden aan partijen toegevoegd d.m.v. wereldevenementkaarten. Daarnaast kunnen spelers ook eigen afgevaardigden toevoegen.
Elke ronde heb je 1 afgevaardigde die je vanuit de lobby gratis bij een partij mag plaatsen. Elke andere afgevaardigde kost 5 M€ om te plaatsen.
Waarom wil je afgevaardigden plaatsen?
Door tactisch afgevaardigden te plaatsen kun je er voor zorgen dat partijen aan de macht komen die jou op het juiste moment een voordeel opleveren.
Maar dat is niet alles.
Zodra jij een meeste afgevaardigden in een partij hebt, wordt één van jouw afgevaardigden partijleider. Is die partij het grootst aan het einde van de ronde? Dan wordt jouw partijleider de nieuwe voorzitter én krijg je 1 TN.
De voorzitter, minimaal 1 partijleider in welke partij dan ook en minimaal 1 afgevaardigde in grootste partij leveren elk ook 1 invloed op. En die invloed kun je gebruiken bij wereldevenementen. Dat leg ik zo uit.
Oja, elke ronde verlies je 1 TN...
De politiek krijgt dingen voor elkaar (of juist niet ;)) omdat bedrijven en burgers belasting betalen. En ook dat ga je doen in Terraforming Mars Turmoil. Elke ronde zakt je TN namelijk met 1 ná de productiefase.
3.2 – Wereldevenementen
De tweede grote toevoeging van Terraforming Mars Turmoil zijn de wereldevenementen. Dit zijn gebeurtenissen die aan het einde van elke ronde worden afgehandeld.
Hoe werkt het?
Je hebt 3 plaatsen op het wereldevenementen speelbord:
- Toekomstig
- Aankomend
- Huidig
Aan het einde van de ronde wordt het huidige evenement afgehandeld.
Daarna schuift de aankomende kaart naar het huidige veld én plaats je een neutrale afgevaardigde bij de partij die overeenkomt met het symbool rechts in het midden van de kaart.
Vervolgens schuif je de toekomstige kaart naar het aankomende veld.
Tot slot draai je een nieuwe toekomstige kaart open én plaats je een neutrale afgevaardigde bij de partij die overeenkomt met het symbool links boven van de kaart.
Gebeurtenissen kunnen negatief en positief zijn.
Soms moet je M€ betalen voor productieniveaus, labels of tegels. Soms ontvang je M€ voor productieniveaus, labels of tegels. Het kan ook voorkomen dat je TN moet inleveren. Het kan zelfs gebeuren dat je een oceaan mag plaatsen of moet weghalen óf de temperatuur moet verhogen of verlagen.
De invloed van invloed
In 3.1 noemde ik al dat je invloed kunt verdienen met:
- de voorzitter
- ten minste één partijleider in welke partij dan ook
- ten minste één afgevaardigde in de grootste partij
Elke plaats levert 1 invloed op, met een maximum van 3. Als je iets moet betalen vermindert invloed de kosten. Als je iets ontvangt verhoogt invloed de ontvangsten.
3.3 – Nieuwe corporaties & projectkaarten
Met de komst van de terraformingcommissie en wereldevenementen is er ook ruimte voor nieuwe corporaties en projectkaarten.
Er zijn 5 nieuwe corporaties. Wat ze exact doen kun je aflezen in de foto iets terug in dit blog. Één corporatie, Septem Tribus, heeft specifiek betrekking op een element uit deze uitbreiding. Namelijk op de terraformingcommissie. De rest betreft extra variatie die ook zonder deze uitbreiding gespeeld kan worden.
Dan zijn er nog 17 nieuwe projectkaarten. Ook deze kaarten hebben bijna allemaal betrekking op de terraformingcommissie. Je mag de kaarten bijvoorbeeld alleen spelen als er een specifieke partij aan de macht is en de bonussen kunnen betrekking hebben op afgevaardigden.
4 – Terraforming Mars Turmoil: Review
Om mijn mening goed over te brengen, bespreek ik in deze Terraforming Mars Turmoil recensie elk van de toevoegingen apart.
Terraformingcommissie
Thematisch vind ik dit een erg sterke toevoeging. Hoewel bedrijven het liefst hun winst zouden willen maximaliseren, hebben ze zich aan wetgeving te houden die door de politiek wordt bepaald. Bedrijven kunnen natuurlijk wel lobbyen en partijen steunen die in hun straatje passen.
In Terraforming Mars Turmoil doe je als corporatie precies hetzelfde.
Je stuurt afgevaardigden naar de commissie om de partij, die jou het meeste kan opleveren, zo groot mogelijk te maken.
De terraformingcommissie maakt dat je meer moet plannen. Als je in een bepaalde ronde de juiste partij aan de macht hebt, kan je dit best veel voordelen opleveren.
Bijvoorbeeld:
Zie je dat een speler de volgende ronde middels temperatuur, zuurstof en/of oceanen zijn of haar TN niveau meerdere stappen kan verhogen? Probeer dan de Roden aan de macht te krijgen. Voor elke TN die de speler omhoog wil gaan moet hij of zij eerst 3 M€ betalen.
Of
Heb je veel titanium om kaarten mee te bouwen? Gebruik het dan als de partij Eenheid aan de macht is. Elk titanium is dan niet 3, maar 4 M€ waard!
Daarmee kom ik tot het volgende.
Door het politieke toneel ontstaat meer interactie tussen spelers. Dit is vooral te danken door de wedloop om de meeste afgevaardigden in bepaalde partijen te krijgen. Daarmee stuur je welke partij er aan de macht is. Bijvoorbeeld om jezelf te helpen of een ander te naaien. Én het levert invloed op. En daarmee kun je de schade van wereldevenementen verkleinen en de verdiensten juist vergroten.
Wereldevenementen
Ook de wereldevenementen vind ik thematisch een goede toevoeging. Je hebt in de praktijk nu eenmaal te maken met gebeurtenissen die invloed hebben op het bedrijfsleven. (Natuur)rampen, pandemieën, internationale conflicten, enzovoorts.
Maarja, je kunt gebeurteniskaarten leuk vinden of ze haten.
Kijk.
Gebeurteniskaarten voegen een verrassingselement toe, maar ze vergroten ook de onvoorspelbaarheid en de geluksfactor. Daarnaast moet je met meer factoren rekening houden en worden je keuzes enigszins gestuurd. De ene speler zal dit vervelend en moeilijk vinden, terwijl dit voor een andere speler interessant en uitdagend zal zijn.
In Terraforming Mars Turmoil kan ik de gebeurteniskaarten wel waarderen, want je weet welke gebeurtenissen de komende rondes gaan komen. Hierdoor kun je er rekening mee houden en ben je minder overgeleverd aan het lot (en een geluksfactor).
Tot slot kun je met politieke invloed de gebeurtenissen minder erg en/of beter maken. Dit voelt als een stimulans om je verplicht bezig te houden met het terraformingcommissie speelbord. Je kunt namelijk best veel besparen (of verdienen) met 1, 2 of 3 invloed. Zodra je jouw inkomstenstroom goed op orde hebt, hoef je jezelf minder druk te maken om die invloed.
Final thoughts…
Turmoil maakt Terraforming Mars langer en uitdagender.
Ten eerste moet je rekening houden met 2 nieuwe elementen: de terraformingcommissie en wereldevenementen. Keuzes worden minder snel gemaakt en je zult meer moeten plannen. Dit kost meer tijd en maakt het spel wat lastiger.
Daar komt ook nog eens bij dat je elke ronde 1 TN verliest. Dit betekent simpelweg dat je minder geld binnenkrijgt en minder snel opbouwt. Ofwel, je moet goed met geld omgaan (= moeilijker) en je motor draait minder snel (dus spel duurt langer).
Mijn ervaring is dat je in het begin vooral focust op de terraformingcommissie en wereldevenementen. Pas als je motor draait (verder in het spel) verschuift de aandacht naar het speelbord waar van alles wordt gebouwd.
Ten tweede komt er na de productiefase nog een hele nieuwe fase bij: de zonnefase. Deze fase ken je misschien al wel uit de uitbreidingen Venus Next en Kolonies. Bij deze uitbreidingen blijft de fase redelijk compact. Maar Turmoil voegt dusdanig veel stappen aan de zonnefase toe, dat ook dit bijdraagt aan een langere speelduur.
Tot slot moet je meer op je tegenstanders letten en zal er meer interactie ontstaan. Deze interactie vindt plaats in de terraformingcommissie. Hier zul je elkaar soms helpen, maar meestal naaien. Onbewust of bewust.
Mijn Terraforming Mars Turmoil review in het kort?
Ik vind Turmoil een uitbreiding die niet voor iedereen is weggelegd. Thematisch voelt het erg logisch. Maar omdat het dusdanig veel toevoegt, verandert wel de beleving die je van het basisspel gewend bent. Je moet rekening houden met gebeurtenissen, deelnemen aan een politiek toneel én een vorm van belasting betalen die je elke ronde 1 TN kost. Hierdoor duurt het spel langer en wordt het bovendien een stuk uitdagender. Ik zou Turmoil dan ook alleen aanraden als je echt iets nieuws zoekt in Terraforming Mars.
5 – Terraforming Mars Turmoil: Waar te koop?
Je kunt Terraforming Mars Turmoil online bestellen bij o.a. bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl en Spelhuis.be.
Nu ben jij aan de beurt!
In dit blog heb ik je verteld over Turmoil, de eerste uitbreiding voor het bordspel Terraforming Mars. Deze expansion werd bedacht door Jacob Fryxelius en geïllustreerd door William Bricker en Isaac Fryxelius. Stronghold Games geeft de uitbreiding internationaal uit, Intrafin doet dat in het Nederlands.
Als je nog vragen hebt over deze uitbreiding, stel ze dan gerust in een reactie.
Wil je graag jouw recensie geven? Deel je mening dan in een reactie. Dan hebben andere lezers er ook wat aan :).
