Tiwanaku Bordspel: Review, Speluitleg + Unboxing!

Ik ben een enorme fan van sudoku, binaire puzzels én tectonic puzzels. En laat het bordspel Tiwanaku (voorheen Pachamama genoemd) nou net gebaseerd zijn op die laatste. Tiwanaku combineert een tectonic met een spelelement voor meerdere spelers. Benieuwd hoe dat werkt?

In dit blog vind je VEEL foto’s, de speluitleg én mijn Tiwanaku spel review!

Voordat je begint met lezen: Geronimo Games gaf mij het bordspel Tiwanaku zodat ik er een interessant blogartikel over kon schrijven. Dit artikel is dus gesponsord. Maar ik heb mijn redactionele vrijheid behouden en volledig zelf bepaald wat ik in dit artikel heb gezegd.

Zoals je op de wensenlijst van Pachamama (Moeder Aarde) meerdere soorten planten vindt, zo vind je in dit blog meerdere onderwerpen:

1. Algemene Informatie
2. Unboxing
3. Speluitleg
4. Review
5. Waar te koop?

1 – Algemene Informatie

• Soort spel: Bordspel (Deductie)
• Aantal Spelers: 1-4 Personen
• Speelduur: 60 Minuten
• Vanaf Leeftijd: 14 Jaar
• Uitgever: Sit Down!
• Spelauteur: Olivier Grégoire
• Illustrator: Raphaël Samakh
• Te koop bij: bol.com – Spellenrijk.nl – Spellenwinkel.nl – Spelhuis.be

2 – Unboxing

Deze unboxing bestaat uit 2 delen. Eerst geef ik een lijst van het speelmateriaal dat er in de doos zit. Daarna laat ik foto’s zien van het speelmateriaal.

Laten we maar eens naar wat foto’s kijken.

Hieronder zie je de voorkant van de doos:

Dit is de achterkant:

En dit is de binnenkant:

Je vindt de Tiwanaku spelregels terug in een boekje van 12 bladzijden. Je hebt een Nederlands- en Franstalig boekje:

Het speelbord is dubbelzijdig. Op de ene zijde staat een veld met 25 vakjes voor een kort scenario. Op de andere kant staat een veld met 45 vakjes voor een lang scenario:

Voor het lange spel is er een afzonderlijk diversiteitsbord:

Cruciaal in dit spel is het Pachamama wiel:

In dit wiel stop je een scenarioschijf naar keuze. Op de scenarioschijf staat in feite de oplossing van de puzzel, die je dankzij het wiel stap voor stap kunt ontdekken:

Zo wordt er bepaald welke soort terreintegel ergens ligt (modder, zand, gras of rots). De zijde met pijlen wordt alleen in het solo- en coöperatieve spel gebruikt:

Dan zijn er nog gewas tegels (quinoa, maïs, chili, cocabladeren en zoete aardappel):

En daar zijn ook offer fiches van:

Elke speler krijgt 5 Quechua pionnen in zijn of haar kleur:

Evenals een scoresteen:

En 4 diversiteitsstenen (je ziet het op de foto niet zo goed, maar deze zijn een stuk kleiner dan de scoresteen):

Er zit trouwens een stickervel bij waarmee je de pionnen, diversiteitsstenen en scorestenen kunt beplakken:

Voor elke speler is er een zichtscherm:

Tot slot zijn er voor het solo- en coöperatieve spel otama pionnen:

3 – Tiwanaku: Speluitleg

Heb je een vraag over de spelregels van Tiwanaku? Stel ‘m dan gerust in een reactie onder dit blog. Ik beantwoord je vraag zo snel mogelijk!

Hieronder lees je eerst mijn korte Tiwanaku speluitleg. Daarna vind je ook nog een uitgebreide uitleg.

Hieronder vind je mijn uitgebreidere speluitleg van Tiwanaku. Die deel ik op in de volgende onderdelen:

1. Voorbereiding
2. Spelverloop
3. De Tectonic puzzel
4. Einde van het spel

3.1 – Voorbereiding

Kies of je een kort- of lang scenario wil spelen en leg bijbehorend speelbord en diversiteitsbord op tafel. Geef elke speler, afhankelijk van het aantal spelers, het juiste aantal speelfiguren. Leg ieders scoresteen op veld 10 van het scorespoor en de diversiteitsstenen op de 4 sporen van het diversiteitsbord. Leg van elk soort offerfiche zoveel fiches op het speelbord als het aantal spelers dat meedoet en vorm stapels voor de gewassen.

Neem het Pachamama-wiel, sluit de vensters en kies een scenarioschijf. Vorm een voorraad terreintegels met het exact aangegeven aantal tegels op de scenarioschijf. Leg daarna enkele terreintegels en het gewas op de aangegeven plek van het speelbord. Plaats de schijf in het Pachamama-wiel, bepaal de startspeler en je kunt beginnen.

3.2 – Spelverloop

In Tiwanaku zijn spelers na elkaar aan de beurt. Tijdens je beurt mag je één van de volgende twee acties doen:

1. Exploreren
2. Voorspellen

Nadat je je exploreeractie of succesvolle voorspelactie hebt afgerond mag je een offer doen.

1. Exploreren

Met deze actie verplaats je één van je speelfiguren (Quechua pionnen) en mag je, indien de beweging eindigt op een leeg veld, bijbehorende terreintegel ontdekken. Je kunt er ook voor kiezen om niet te verplaatsen en in plaats daarvan één van je speelfiguren terug te nemen.

Je kunt een speelfiguur op het bord verplaatsen óf een nieuw speelfiguur uit je voorraad het bord laten betreden. Dit gebeurt altijd via een veld aan de rand.

Je mag zover lopen als je wil, met inachtneming van deze regels:

• Je mag alleen horizontaal en verticaal bewegen.
• Je mag alleen van richting veranderen als je op een veld komt met een eigen speelfiguur óf gewastegel.
• Je mag niet door de speelfiguren van andere spelers bewegen.
• Je moet je beweging stoppen als je op een veld zonder terreintegel of zonder gewastegel komt.
• Je speelfiguur mag niet eindigen op het veld waar deze startte.

Als je speelfiguur eindigt op een leeg veld, dan ontdek je een terreintegel. Neem het Pachamama-wiel en sluit beide vensters. Bekijk de coördinaten van het vakje waar je speelfiguur staat (wit symbool voor de rij, rood symbool voor de kolom) en stel deze in op het Pachamama-wiel. Open nu het ontdekvenster (links), bekijk de kleur en leg een terreintegel in overeenkomstige kleur op het vakje onder je speelfiguur.

Schuif ook je diversiteitspion op het spoor van dit terreintype één vakje omhoog. Je scoort 1 punt voor elke eigen diversiteitspion in deze rij, inclusief diegene die je net verzette. Dat levert je dus minimaal 1 en maximaal 4 punten op.

2. Voorspellen

Met deze actie geef je aan welke gewastegels er volgens jou op bepaalde tegels moeten komen. Je mag één voor één een voorspelling doen voor alle terreintegels zonder gewastegels waar jouw speelfiguren op staan. Jij bepaalt zelf in welke volgorde je de voorspellingen doet. Je mag ook minder voorspellingen doen, maar je moet er minimaal één maken.

Als je een voorspelling wil doen wijs je een van je speelfiguren aan en noem je het gewas waarvan je denkt dat het op die tegel hoort.

Neem het Pachamama-wiel en sluit beide vensters. Bekijk de coördinaten van het vakje waar je speelfiguur staat (wit symbool voor de rij, rood symbool voor de kolom) en stel deze in op het Pachamama-wiel. Open nu het voorspelvenster (rechts), bekijk het gewas en leg een overeenkomstige gewastegel op het vakje onder je speelfiguur.

• Heb je het goed voorspelt? Dan krijg je zoveel punten als de waarde van het gewas (1 t/m 5). Ook krijg je een offerfiche van het voorspelde gewas, tenzij je er al één van hebt. Daarna mag je, indien mogelijk, een volgende voorspelling doen.
• Heb je het fout? Dan krijg je zoveel minpunten als de waarde van het gewas (1 t/m 5), je krijgt geen offerfiche én je beurt eindigt direct.

Een offer doen

Na een exploreeractie en succesvolle voorspelactie mag je een offer doen. Je kunt dan een set van verzamelde offerfiches inleveren. Je krijgt 0, 1, 3, 6 of 10 punten voor respectievelijk 1, 2, 3, 4 of 5 verschillende offerfiches.

NB: Spelers mogen nooit meer dan 1 offerfiche per soort gewas bezitten.

3.3 – De Tectonic puzzel

In Tiwanaku moet je de puzzel oplossen. Je kunt zo nu en dan gokjes wagen bij het voorspellen van een gewas, maar dit kan minpunten opleveren. Daarom wil je het liefst voorspellingen doen die je met zekerheid weet. Om dat te kunnen moet je begrijpen hoe een tectonic puzzel werkt.

Een tectonic puzzel bevat diverse speelvakken variërend van 1 tot 5 vakjes. Elk speelvak moet cijfers bevatten van 1 tot het aantal vakjes in het speelvak. Daarbij mogen dezelfde cijfers elkaar verticaal, horizontal en diagonaal niet raken.

In Tiwanaku zijn:

• de speelvakken -> terreinen
• de cijfers -> gewassen

Daarbij is er één extra regel. Dezelfde terreinen mogen elke verticaal, horizontaal en diagonaal niet raken.

Met deze kennis kun je dus uitsluiten waar bepaalde terreinen en/of gewassen liggen.

3.4 – Einde van het spel

Het einde van het spel wordt ingeluid als de laatste terreintegel op het speelbord wordt geplaatst. De speler die dit deed, maakt zijn of haar beurt af. Daarna mag elke speler, beginnend bij de speler die het einde veroorzaakte en vervolgens met de klok mee, een voorspelling doen voor één van hun speelfiguren. Blijf dit herhalen totdat alle spelers niet meer kunnen of willen voorspellen. Tot slot mag iedereen nog één offer brengen aan Pachamama.

De speler met de meeste punten wint.

De tiebreaker is het meeste aantal stapjes (van de 4 sporen samen) op het diversiteitsbord.

4 – Tiwanaku Spel: Review

Om mijn mening zo goed mogelijk te geven, deel ik deze Tiwanaku spel recensie op in de volgende onderdelen:

• Thema & Vormgeving
• Spelregels & Toegankelijkheid
• Strategie of Geluk?
• Spelmechanisme
• Interactie
• Herspeelbaarheid

Thema & Vormgeving

Een tectonic puzzel is zo abstract als wat. Vakjes en cijfers, that’s it. Tiwanaku weet er op een speelse manier wat meer gevoel aan te geven. Geen vakjes, maar landschappen. Geen cijfers, maar gewassen die groeien op het land.

De plek?

Op zo’n 4.000 meter hoogte, gelegen in de de hoogvlaktes van het Andes. In de jaren 200-1.000 was Tiwanaku de hoofdstad van het opbloeiende Tiwanaku-rijk waar de Inca’s onderdeel van waren. Destijds zorgde de toevoer van water voor een vruchtbare grond waar Moeder Natuur, ofwel Pachamama, voldoende gewassen kon laten groeien.

Het schijnt dat de toevoer van water op die hoogte stopte door een klimaatverandering en dat droogte de overhand kreeg. Dit wordt als een van de oorzaken aangewezen van het einde van het Tiwanaku-rijk.

Dit terrein legt dus de basis voor de look&feel van het spel. Het heeft verder niets met de puzzel te maken.

De vormgeving schiet er voor mij vanuit esthetisch oogpunt niet per se boven uit, maar komt wel het spelverloop ten goede. De kleuren van pionnen zijn goed van elkaar te onderscheiden, de terreintegels hebben zelfs een patroon erop staan en ook de symbolen van alle rijen en kolommen zijn duidelijk.

Het Pachamama-wiel werkt verrassend goed, al is het soms een gepriegel om de scenarioschijf er goed in te krijgen en de schroef aan te draaien. Los daarvan is het voor mij de mooiste eyecatcher van het Tiwanaku bordspel.

Ik moet goed nadenken over wat ik qua thema en vormgeving niet goed vind.

Het enige wat ik me kan bedenken is dat ik een 0/60 punten fiche wel handig had gevonden (die zit er namelijk niet bij). Zodra je de 60 punten passeert moet je dat nu onthouden. Niet dat je 120 zo snel zult aanraken, maar ik vind het gewoon fijn als ik een fiche voor me neer kan leggen en niks hoef te onthouden. Zo kan ik m’n hersens voor 100% gebruiken om te deduceren tijdens het spel.

Spelregels & Toegankelijkheid

Ik ben erg tevreden over de Tiwanaku spelregels. De volgorde is logisch, ze zijn volledig én de opmaak is sterk. De tussenkoppen en gearceerde kaders maken het lezen alsook scannen van de regels erg aangenaam. Bovendien vind ik het gaaf dat er een solo- en coöperatieve modus is. De solo variant werkt erg goed. De coöperatieve variant heb ik (nog) niet getest.

Mijn enige feedback voor de spelregels zou zijn om de term ’tectonic puzzel’ te noemen. Zeker bij het onderdeel Pachamama Begrijpen. Dat is feitelijk wat Tiwanaku is. Een tectonic puzzel die iedereen probeert op te lossen met spelelement waarbij de speler met de meeste punten wint. Al kun je ‘m dus ook coöperatief spelen.

Tiwanaku is een relatief eenvoudig puzzelspel waarbij je moet deduceren om te winnen.

Houd je dus wel van puzzelen en/of deduceren? Dan zul je Tiwanaku ook wel waarderen.

Qua complexiteit (en dus niet qua spelverloop) kun je het vergelijken met:

• Tiny Towns
• Machiavelli
• Dale of Merchants
• Azul Zomperpaviljoen
• De Crew: Missie Diepzee

Dit betekent simpelweg dat je de spelregels snel zult doorhebben. Die zijn best makkelijk. De diepgang en uitdaging zit hem vooral in het puzzel-element.

Tot slot heeft Tiwanaku wel echt een abstract karakter. Ja, het is fraai vormgegeven met een thema gebaseerd op het Tiwanaku-rijk. Maar dat likje verf is het enige dat het geen 100% abstract spel maakt.

Strategie of Geluk?

Tiwanaku bevat een klein element van geluk, maar is veelal tactisch.

Het gelukselement zit vooral in het ontdekken van terreintegels. In veel gevallen weet je niet welk type terrein je gaat ontdekken. Dat blijft, zeker in het begin van een spel, een gok. Later in het spel kun je hier tactische keuzes maken hoor.

Het is alleen dat je in het begin net wat meer geluk moet hebben met welk terrein je ontdekt. Als je dan – door geluk – steeds 3 of 4 diversiteitspionnen op één rij hebt staan kun je daar stiekem best veel punten mee scoren. Je kunt echter ook de pech hebben dat je steeds dezelfde ontdekt en elke keer maar van één punt geniet.

Dan de tactiek. Tja, dit is veelal kansen maximaliseren en logisch nadenken.

Je wil de 4 verschillende terreinsoorten één voor één en na elkaar ontdekken. Dat levert je de meeste punten op. Kun je kiezen? Kies dan altijd de locatie waar de kans op de gewenste terreinsoort het grootst is. Kansen spreiden! En vergeet daarbij de regels niet dat terreinen nooit groter zijn dan 5 vakjes én niet aan elkaar mogen grenzen (verticaal, horizontaal en diagonaal). Door deze regels kun je deduceren en mogelijkheden uitsluiten.

Voor de gewassen geldt hetzelfde. Binnen elk terrein komt elk gewas maar één keer voor en dezelfde gewassen mogen elkaar ook niet verticaal, horizontaal en diagonaal raken. Bovendien zijn de gewassen net zoveel punten waard als de waarde van het gewas zelf. Is de kans groot dat op een locatie een 4 (maïs) of 5 (quinoa) ligt? Dan zou ik er op voorhand al een speelfiguur van jezelf neerzetten.

Tot slot kun je extra punten verdienen door het maken van offers. Kun je de volgende beurten relatief eenvoudig verschillende gewassen ontdekken? Dan zou ik je huidige offerfiches alvast inwisselen, ook al leveren ze maar 3 punten op (en niet 6 of 10).

Spelmechanisme

Ik zie twee belangrijke mechanismen in het Tiwanaku spel.

Het eerste mechanisme is Grid Movement. Dit betekent dat je met een speelfiguur over vakjes van een speelbord moet lopen. Het ‘grid’ bestaat vaak uit vierkanten (maar kunnen ook zeshoeken zijn) waarop je horizontaal en verticaal kunt bewegen. Dat is in het bordspel Tiwanaku ook. Je speelfiguren mogen van richting veranderen bij een eigen pion óf gewastegel, maar moeten stoppen op een vak zonder een terrein- of gewastegel.

Je kent Grid Movement misschien wel uit spellen als De Zoektocht naar El Dorado, Flashpoint, Het Verboden Eiland, Santorini en Istanbul.

Het tweede mechanisme is Deduction. Bij dit mechanisme moet je logisch nadenken en informatie gebruiken, of beter, met elkaar combineren, om elementen uit te sluiten en steeds dichter bij de oplossing te komen. Tiwanaku is gebaseerd op een tectonic puzzel. Je start met beperkte informatie en door logisch nadenken ontdek je wat er op locaties ligt. Aan het begin speelt geluk nog een grote rol. Naarmate het spel vordert kun je met pure deductie alles op het speelbord ontdekken.

Deduction heb je misschien weleens gezien in Love Letter, Cluedo, Stella Dixit Universe, Alchemisten, MicroMacro: Crime City, Museum Suspects en Tobago.

Hoewel een tectonic puzzel niet origineel is, vind ik dat de toevoeging van grid movement erg sterk. Hierdoor wordt Tiwanaku echt een spel wat je tegen elkaar kunt spelen.

Interactie

Er zit een interessante vorm van interactie in Tiwanaku.

Stapje voor stapje ontdekken spelers nieuwe informatie. Je wil als speler dan ook graag nieuwe terreinen en gewassen ontdekken. Maar… alle informatie is openbaar. Alles wat jij ontdekt, zien andere spelers ook. Het kan dus zomaar gebeuren dat jij een terrein of gewas ontdekt (zonder dat het je punten oplevert) en dat je tegenstander(s) hierdoor ook informatie krijgt, waardoor hij of zij ook punten scoort.

Daarnaast heerst er concurrentie op het speelbord. Je wil de juiste terreinsoorten ontdekken om zoveel mogelijk punten met diversiteitspionnen te scoren. Je wil sowieso de hoogste gewastegels omdat die veel punten waard zijn. Én je wil – indien mogelijk – verschillende gewastegels ontdekken zodat je offerfiches krijgt en bonuspunten kunt krijgen. Maar elke speler wil dit. Dus wie slaagt erin zijn of haar speelfiguur als eerste op een gewenst vakje te plaatsen?

En dan kun je elkaar ook nog eens blokkeren op het speelbord. Spelers mogen niet door elkaars speelfiguren heen lopen. Door je speelfiguren slim neer te zetten kun je ervoor zorgen dat iemand wordt beperkt in zijn of haar beweging. Je kunt zelfs zo ver gaan om een speler te dwingen een speelfiguur terug te pakken. Dat laatste is bij ons nog niet zo vaak voorgekomen trouwens.

Ofwel, in het Tiwanaku bordspel zijn spelers afhankelijk van elkaar door de informatie die ze vrijspelen, is het belangrijk wie als eerste een bepaald vakje bereikt én kun je elkaar soms blokkeren.

Herspeelbaarheid

Één van de eerste vragen die ik zelf had toen ik aan Tiwakanu begon, ging over de herspeelbaarheid. Je hebt namelijk 20 scenario’s. Wat als je die allemaal hebt gespeeld? Kun je het dan nog wel blijven spelen of ken je het dan al?

Nou, trust me, als je een fotografisch geheugen hebt dan kun je de scenario’s ongetwijfeld onthouden. Heb je dat niet? Dan acht ik de kans klein dat je alle scenario’s onthoud. Van de scenario’s die ik nu heb gespeeld, weet ik echt niet meer waar welke terreintegels en gewassen lagen.

Aan het begin van het spel moet je wat meer geluk hebben bij het ontdekken van terreinen. Er is minder sturing. Het voordeel hiervan is dat de beginstappen vaak anders zullen zijn. Ook al speel je hetzelfde scenario.

Ik kan dus niet anders dan concluderen dat de herspeelbaarheid van Tiwanaku erg goed is!

5 – Tiwanaku Bordspel: Waar te koop?

Je kunt het bordspel Tiwanaku online bestellen op bol.com, Spellenrijk.nl, Spellenwinkel.nl en Spelhuis.be.

Nu ben jij aan de beurt!

In dit blog heb ik je verteld over het bordspel Tiwanaku. Het werd bedacht door Olivier Grégoire en internationaal uitgebracht door Sit Down!. Geronimo Games verzorgt de distributie in Nederland.

Ik liet je foto’s zien van al het speelmateriaal, gaf je de speluitleg én deelde mijn Tiwanaku bordspel review met je.

Als je nog vragen hebt over dit bordspel, stel ze dan gerust in een reactie. Wil je graag je eigen review delen? Dan hoor ik je mening graag ook in een reactie, zodat andere lezers er nog wat aan hebben :)!